🌹🌹मनभावन गीत, गाणं, अन् कविता🌹🌹

            संवेदनशील मन आणि दारिद्र्याचे चटके सोसून तयार झालेली मनस्वी लेखणी ल्यालेल्या कविवर्य नारायण गंगाराम सुर्वे यांच्या काव्य प्रतिभेबद्दल मी काय बोलावे ? मराठी साहित्य विश्वातील उत्तुंग व्यक्तिमत्वांपैकी एक असलेले हे कविराज मुंबईकर होते.

            चिंचपोकळी परिसरात ते रहायचे. त्यांना कित्येकदा जवळून न्याहाळण्याचा योग मला लाभला. दयाशील वृत्ती लाभलेला हा देवमाणूस नेहेमी खाली मान घालून विनम्र चेहऱ्याने खांद्यावर लटकलेली लांब झोळी घेऊन वावरायचा. या थोर व्यक्तीचे दर्शन चिंचपोकळी रेल्वे स्टेशन अथवा पुलावर वारंवार व्हायचे.

           त्यांची कविता मला शालेय पुस्तकात अभ्यासासाठी होती. त्यामुळे देखील मी प्रभावित व्हायचो. पुढे वाचनछंद लागला आणि विविध वाड्मय मला वाचायला मिळाले. त्यात नारायण सुर्वेंच्या कविता होत्याच.

           मला भावलेली त्यांची एक प्रदीर्घ व प्रसिद्ध कविता आजही माझ्या संग्रही आहे. सर्वसामान्य माणसाच्या जगण्याचा ठाव घेणारी ही कविता तुम्हाला गंभीर करेल…….

🌹सर कर एकेक गड.. 🌹

बऱ्याच वर्षांनी आलास ;

आंबला असशील ना.

एस.टी.त बसुन बसुन,

पंचमीची धूळ दिसतेय कपड्यांवर

गावात धुळीशिवाय आहेच काय बाबा ?

दुनिया वधारली पण गाव नाही सुधारला

तस्साच –

सटवीन लल्लाटी कोरल्यासारखा.

हसलास ना –

हसताना छान चमकतो

तुझा खालचा आणि वरचा एकेक सोन्याचा दात.

बरे केलेस ;

नाहीतरी माणूस जाताना

नेऊन नेऊन काय नेणार आहे.

हा साडेतीन हाती देह,

आणि तेवढेच आपले हे हक्काचे दोन……

संतांनी म्हटलेच आहे बाबा –

आधी प्रपंच करून मगच परमार्थ……

कलेक्टर कचेरीत चिकटलायस,

छान-बेस झाले.

तेवढेच गावाचे नाव वाढले,

आम्ही तर ढेकळे फोडता फोडता थकलो.

कारखान्यातले बोजे उचलून

कापूस खाऊन

अक्कल असून मुकलो.

परवाच्या पेपरात तुझे जोरदार नाव होते

एक म्हणाला – आखरीस घाण खाल्लानंस ना

दुसरा – खावु दे, खावु दे, गावचा मानूसच खातोय

विचार आला;

त्याशिवाय ह्या जमान्यात उन्नती होणार कशी ?

आम्ही काय चंद्र ज्योती पाजळल्या !

शहरात तुझा,

देशीचा धंदा जोरात चालतो म्हणतात,

पाहिजेच - माणसाला साईड बिजिनेस पाहिजेच.

नाहीतर आम्ही; उरलेले आठ महिने

चिपळुणात एस.टी.वरचे बोजे उचलतो.

पाहिजेच – तिथंसुद्धा बघतो

दुधाचं दुकान विचारलं तर,

आ वाचून बघतात.

देशी विचारा;

तरंगत दारावर पोचवतात.

दुधाचा देव आता

देशीत आंघोळ करतो बाबा.

गावांत आताशेच दिवे आलेत

त्यातले दहा आंधळे,

पाच चकणे

बाकीचे हाफमीट.

दोन भिंती वाढवून शाळेचे हायस्कूल झाले

आता देऊळ नाही – तीर्थालय

रामप्रहरी नगारा – घंटांचा घणघणाट

जत्रेचे ठिकाण;

आमदारासकट सगळ्यांचेच एकमेव आशास्थान.

तसा गाव डोक्याने आहे तस्साच आहे.

चार पोरे शिकलीत

कंदळ वाढली

शिवीगाळ पोटगीचे दावे, शेतांची चोरी

दंगे आणि मुजोरी.

कशाला काही तोटा नाही.

परवा गावकुसाबाहेर एकाचे घर जाळले.

पाप्याला प्रायश्चित मिळाले.

धर्माच्या रक्षणासाठी गावाने एवढे केले

नंतर आमदार आले,

हात जोडले

अर्जंट असेम्ब्लीला गेले.

पुन्हा गाव वहिवाटीला लागले

हे सगळे तुमच्या पेपरात कुठे आले ?

आता एक कर –

घरात जाण्याआधी देवळात जा

एक रुपया दे, ही हाराची पुडी घे

दोन रुपयाचा अगरबत्तीचा पुडा

नारळ फोड – हात जोड.

कडदोडीच्या नोटा मोड

नवस कर;

आधी कॉर्पोरेशन, मग असेम्ब्ली

करत करत वर चढ

कुळाचा, गावाचा, देशाचा

नाव लौकिक वाढवत, वाढवत

सर कर एकेक गड.

          - कविवर्य नारायण सुर्वे.

              (जन्म-१५ ऑक्टोबर १९२६, निधन १६-ऑगस्ट २०१०)

           🌿🌿🌿🌿🌿🌿🌿🌿🌿