💐💐भटकंती मनसोक्त💐💐

            मुंबई गोवा महामार्गावर संगमेश्वर हे प्रसिध्द गाव आहे. या गावाजवळ असलेल्या डोंगररांगेत जंगलांनी व्यापलेल्या परिसरात श्रीसप्तेश्र्वरचे प्राचीन देऊळ आहे. निसर्गप्रेमी व्यक्तीला मोहित करेल अशी ही जागा असल्याने गावातील आणि जवळपासचे ग्रामस्थ तसेच दूरवरून येणारे पांथस्थ येथे अवश्य भेट देतात.      

                 आपणही आता तिकडेच जाऊया…………..

💐श्रीसप्तेश्र्वरचे जंगल💐

            रत्नागिरी जिल्ह्यातील इतिहासकालीन संगमेश्वर हे तालुक्याचे गाव असल्याने जवळपासच्या गावात एसटी बसेस येथून सुटतात. पण आपल्याला  श्रीसप्तेश्र्वरकडे जायला थोडे अलीकडे हमरस्त्यावरून चालत यावे लागते. मग उजवीकडे एक चढणीचा रस्ता दिसतो. तो रस्ता वळणावळणाने चढून गेल्यावर पुढे काही वस्तीची घरे लागतात. त्या वाटेने चालत तासाभरात आपण तिकडे पोहोचतो. बहुतेकजण या वाटेने श्रीसप्तेश्र्वरला जातात. गावातून रिक्षादेखील मिळते.

                  संगमेश्वरच्या दोन तीन किलोमीटर अलीकडे कसबा गावाकडून दोन जंगलवाटा देखील आहेत. एक आहे बौद्धवाडीतून, दुसरी आहे चांदेवाडीतून. दोन्ही रान वाटा आहेत. चांदेवाडीची वाट सतत चढणीची आहे. 

 

                                  

            माझ्या आजोळचे सोनवी नदीकाठचे संगमेश्वर गाव. लहानपणी तेथे खूपदा जाणे झालेय. एसटी बस स्टँडच्या अगदी जवळ आमच्या आजीचे घर आहे. घरासमोर एकीकडे  मोठी नदी तर दुसरीकडे  रस्ता आहे. येथून देवरुख रस्त्यावर पाथरांबा  नावाचे ठिकाण लागते. नदीचे पाणी  तेथे कमी असते. तिकडे आम्ही भावंडे पूर्वी पोहायला जायचो.

                 त्याकाळी मोठ्या माणसांसह श्रीसप्तेश्र्वरला अधूनमधून जाणे व्हायचे. बरोबर शिधासामुग्री  असायची. त्यामुळे एक रात्र वस्ती होई. दुसऱ्या दिवशी तेथे थांबून सायंकाळी आम्ही गावात परतायचो. मोठी धम्माल यायची.

                 आमचा मामा त्याच्या दोन इरसाल स्वभावाच्या मित्रांसह मला श्रीसप्तेश्र्वरला घेऊन जायचा. त्यावेळी फिरण्यापेक्षा एकमेकांच्या उखाळ्या पाखाळ्या करण्यात आमचा जास्त वेळ जायचा. पण ही चेष्टा मस्करी मजा आणायची ! इथला पांडुरंग जंगम मामाच्या  परिचयाचा होता. तो जेवणाची सारी व्यवस्था  हौसेने करायचा. जवळच्या वाडीतील दत्तुमामा गुरवही वस्तीला यायचा. मामाचा एक दोस्त गावच्या दृष्टीने खलनायक. दुसरा आपल्या पुरते बघू म्हणणारा दोन्ही घरचा पाहुणा, आणि त्या दोघांची बोलता बोलता खिल्ली उडवणारा चतुर माणूस आमचा मामा ! या साऱ्यांमुळे तिथला मुक्काम मस्त रंगायचा.

                 इथली रात्र भारी असते. सायंकाळनंतर इथे नीरव शांतता पसरते. श्रीसप्तेश्र्वराचे देऊळ दोन्ही डोंगरांच्या मध्ये वसलेले आहे. जवळ वाहता ओढा आहे. भवतालचे रान, रातकिड्यांची किरकिर आणि मधूनच फिरणारी वटवाघळे, अवचित ऐकू येणारी कोल्हेकुई, असे अद्भुत वातावरण इथे असते.

                 वाघ- बिबळ्यांवा संचार येथे असल्याचे गावकरी सांगतात. म्हणून कोणी इथे सहसा वस्ती करीत नाहीत. मला मात्र तसे कधी जाणवले नाही.  दरवर्षी या भागात गावातले काही लोक दिवाळीनंतर शिकारीसाठी येतात.    

                 या देवळाच्या सभोवताली आंबा, फणस, माड, सुपारी, कोकमाची भरपूर झाडं आहेत. करवंद, जांभळं देखील आहेत. मे महिन्यांत या रानमेव्याचा भरपेट आस्वाद घेता येतो.

                 सुपारीच्या झाडावरून एकदा मोठी दुर्घटना येथे घडणार होती, माझा दिवंगत मित्र नाना व मामाचा धाकटा मुलगा प्रकाश असे तिघेजण एकदा वस्तीला इथे होतो. नानाला झाडावर चढायची भारी हौस होती. सुपारीचे उंच झाड पाहून त्याला स्फूर्ती आली अन् झरझर तो चढला झाडावर. वर गेल्यावर मात्र ते झाडच पूर्ण वाकले ! आमचे आणि त्याचेही धाबे दणाणले ! ते झाड तुटले असते तर ?  पण डोके चालवून नाना हळूहळू ते झाड उतरू लागला. सुपारी परत सरळ झाली ! मग सगळ्यांचा जीव भांड्यात पडला.

                 हल्ली संगमेश्वरला जाणे होत नाही. मात्र  नवरात्रात चिपळूणला फेरी होते. तेथून तासभराच्या अंतरावर असलेल्या संगमेश्वरी गेल्यावर श्रीसप्तेश्र्वरला जाणे होते. तेथे घटकाभर थांबतो. तळ्यातील पायऱ्यांवर पाण्यात पाय टाकून बसतो. मग पाण्यातले छोटे मासे पावलांना अलगद येऊन गुदगुल्या करतात. आपले पाय मी न हलवता तसेच ठेवतो. काही मिनिटांत मासे सगळे तळवे स्वच्छ करतात !

                देवाच्या गाभाऱ्यात शिवलिंग आहे. त्यावर पाण्याची हंडी बसवलीय. तळ्यातले पाणी आणून त्यात भरले की संततधार सुरू होते. मग 'ओम नमो शिवाय' चा गजर केला की गाभाऱ्यात गंभीर प्रतिध्वनी उमटतात. ते ऐकताना मन प्रसन्न होते.

             आता देऊळ आतून सिरॅमिक टाईल्सनी चकाचक झालेय. लाईटही आलीय. सारे नेटके दिसतेय खरे, पण देवळाचे मूळ रूप हरवत चाललेय. वस्तीसाठी व जेवणखाण्यासाठी बांधलेले पूर्वीचे निवारे अधूनमधून दुरुस्त होत आहेत. पण हळू हळू त्यांचे मूळ रूप निघून जातेय.

            तेथली तळी आहेत तशी आहेत. पाण्याचे छोटे झरेही अखंड वाहात असतात. गणपती विसर्जनानंतर तळे पांढरे होते ! ते साफ करण्याची कामे होतात. पण पाणी प्रदूषित होतेच.

              असे हे श्रीसप्तेश्र्वराचे देऊळ व तेथले गर्द जंगल मला नेहेमी मोहित करते. गावी गेल्यावर सवड मिळाली की माझी पावलं तिकडे वळतात.

              तुम्हालाही तिकडे जायचे असेल तर जरूर ती भटकंती करा. त्या भागाचा कच्चा नकाशा मी तुमच्यासाठी येथे देत आहे—

*श्रीसप्तेश्र्वर- संगमेश्वर परिसराचा कच्चा नकाशा :--

 

                                                              :::::::::::::::::::::::::::::::