💐आठवणीतली व्याख्याने💐

💐आठवणीतली व्याख्याने💐.
                      मुंबईतील प्रसिद्द विद्यार्थी उत्कर्ष मंडळाची  विवेकानंद व्याख्यानमाला  ज्ञानदानाचे कार्य अखंडितपणे करीत आहे. मी  त्याचा लाभ वेळोवेळी घेतलेला आहे. त्यातून काही मान्यवरांच्या व्याख्यानांची नोंद डायरीत घेऊन आज तुमच्यापुढे एका व्याख्यानाची आठवण सांगत आहे.
💐एक आख्यान, सासुसूनेमधील नात्याचं........

                       ' नातं सासू सुनेचं असं होतं असं बिघडतं ! ' हे प्रसिद्द विदुषी विद्या बाळ यांचं व्याख्यान प्रत्यक्ष ऐकायला जायचे ठरवले. लालबागच्या विवेकानंद व्याख्यानमालेचे  यावर्षी  हे पहिलेच व्याख्यान होते.
                पटांगणात भरपूर श्रोते बसलेले होते. रात्रीची वेळ असूनही महिला व तरुणी सर्वत्र दिसत होत्या. विषयच तसा लक्षवेधी होता ना !
                विद्या बाळ ह्या अभ्यासू साहित्यिक. त्यांचे महिलांविषयी आणि सामाजिक जाणिवांचे लिखाण स्त्री, किर्लोस्कर  मासिकातून तसेच वर्तमानपत्रातून प्रसिद्द होत असते. आपणही त्यांचे लेख वाचलेले आहेत.
                त्या म्हणतात - सासू सुना दोन्हीजणी स्त्रीयाच असतात. दोघांचं कार्यक्षेत्र असतं स्वयंपाकघर ! एकीची असते मोनोपॉली. तर दुसरी असते नवखी ! सध्याचा काळ स्त्रीला मुक्ती मिळाल्याची सुरुवातीची पायरी असली, तरी स्वयंपाकघर काही त्यांना अखेरपर्यंत सुटत नाही. तेव्हा तेथे मक्तेदारी होतेच !
                दुसरा मुद्दा म्हणजे अपत्य म्हणून मुलगा होणे, ही आपली मोक्षप्राप्ती हे धर्म सांगतो ! मुलगी झाली की सारे हेलावतात. मात्र ' मुलगा झाला ' हे ऐकताना साऱ्यांचा आनंद गगनात मावत नाही ! मुलगा न झालेली बाई धार्मिक विधी, समारंभात पुढंपुढं करू शकत नाही. ओटी भरण्यासाठी तीला पाठी खेचले जाते ! मुलगा झाला की त्याचे बालपणीच कोडकौतुक सुरू होते. या कौतुकाला काळाच्या मर्यादा राहात नाहीत. अठरा वर्षे पूर्ण झाली तरी ते चालूच असते ! आईला या कौतुकाच्या कालावधीत कधी समजत नाही की आता मुलाचे लग्न केल्यावर त्याला एकांत हवा. स्वतःची एक स्त्रीदेखील त्याला लाभणार आहे. आपण मुलासाठी कोठेतरी मुरुड घालावयास हवीय, हेच ती विसरून जाते !  यातून मग सासुसूनेचे वाद सुरू होतात. मुलगा शहाणा असला तर गप्प राहतो. तो बाजू  कोणाची घ्यायची ह्या संभ्रमात असतो ! तो बावळट असला तर आईच्या सुरात सूर मिसळवून बायकोला मारहाण करायला प्रसंगी मागेपुढे पाहात नाही.
                   बायकाच बायकांच्या शत्रू असतात, हा मुद्दा काही अंशी खरा असल्याचे त्या मांडतात. तरीही स्त्री अद्याप पूर्णपणे मुक्त न झाल्यामुळे सासुसुनांचे हे वाद होतात. याला आपली पुरुषप्रधान संस्कृतीही जबाबदार आहे.....
                याच व्याख्यानात त्यांनी स्त्रीयांना सध्याच्या काळात अगदी शिकल्या-सवरलेल्या समाजकडून कशी दुय्यम वागणूक मिळतेय, ते उदाहरणे देऊन सांगितले.
                   शेवटी सासुसूनेच्या नात्याचे रूपांतर आई व मुलीत होऊन त्यांच्यात माया निर्माण होईल, तेव्हाच ते नाते टिकून अवघा संसार सुखाचा होईल, असे भाष्य करीत या विषयाचा समारोप केला.

                                                 ------------------------------------