🌺वाचनछंद🌺

🌺वाचनछंद.🌺............
                       शुभ्रधवल हिमालयाच्या अंगणात वसलेल्या नेपाळच्या अंतरंगाचे चित्रमय दर्शन घडविणाऱ्या  या            वाचनीय आणि नयनरम्य  पुस्तकाविषयी...........

               
                💐पुस्तक परिचय:-
पुस्तकाचे नाव-PEOPLE WITHIN A LAND SCAPE
लेखन/छायाचित्रण-BERT WILLISON-SHIRLY BOURKE
 ्प्रकाशक-THE FOUR SHERPA TRUST, NEW PLYMOUTH (NEWZEALAND), P.O.BOX-92.

                नेपाळमधील तिलचो लेक-अन्नपूर्णा परिसराची भटकंती करण्याचा बेत न्यूझीलंड मधील न्यु प्लायमाऊथ ट्राम्पिंग क्लबने आखला. त्यानुसार १९८५ मधील ऑक्टोबरच्या पहिल्या आठवड्यात अकरा न्यूझीलंडवाशी,दोन स्पॅनिश,नऊ शेर्पा आणि बावीस हमाल, असा सारा चमू मार्गक्रमणास निघाला.
               या हिमालयीन परिसरातील तिलचो व मेसोकाटो दरम्यान(उंची-१६,५०० फूट) झालेल्या हिमवादळाच्या तडाख्यात सारे सापडले. त्यातच एक तरुणाला उंचावरील वातावरणाचा त्रास होऊ लागला. उपचारासाठी जवळच्या जोमसंम या ठाण्याकडे मार्गक्रमण करीत असता यातील चार शेर्पांना हिमप्रपाताने ओढून नेले.
             तीन दिवसानंतर हवामान थोडे सुधारले आणि टीममधील दोन सदस्य, एक शेर्पा, असे तिघेजण मार्ग काढीत काढीत ' ंमनांग ' या खेड्यात पोहोचले. तेथे त्यांनी अपघाताची खबर हिमालयीन रेस्क्यु असोशिएशनच्या डॉक्टर्सना दिली.
             या मोहिमेनंतर इतर सारेजण मायदेशी परतले व त्यांनी चौघांची स्मृती राहावी म्हणून ' फॉर शेर्पा ट्रस्ट ' ची स्थापना केली. ट्रस्टमध्ये जमा होणाऱ्या रक्कमेतून प्रथम अशा अपघातात सापडलेल्यांविषयी रेडिओ यंत्रणेद्वारे संदेश पोहोचविण्याचे काम करण्याची व्यवस्था असोशिएशनच्या मदतीने करायचे ठरले.
             ही रेडिओ यंत्रणा १९८७ मध्ये एचआरए-मानांग(अन्नपूर्णा परिसर) आणि ' फेरीचे '(एव्हरेस्ट परिसर) येथे उभारण्यात आली. नेपाळ नॅशनल पार्क नेटवर्क सेवेशी ही यंत्रणा जोडण्यात आली आहे.' पिपल विदिन अ लँडशेप ' हे बर्ट विल्सन व शर्ली बर्क या लेखक द्वयिनी लिहिलेले पुस्तक वाचताना प्रारंभी लिहिलेल्या घटना व प्रास्तविक आपल्याला अंतर्मुख करतात.
            या पुस्तकाचे विशेष म्हणजे नेपाळमधील लोकजीवन व समृद्ध  निसर्गाचे सप्तरंगी दर्शन ! जगप्रसिद्द हिमालयीन शिखररांगा, गरीब पण आथित्यशील श्रीमंत असलेले येथील लोक. दुर्मिळ परंतु मोहक  फुलं. यांची आपल्याला आकर्षित करतात.
           साहसी भ्रमण व गिर्यारोहण याविषयी लोकांना नेपाळमध्ये आकर्षित करून घेणाऱ्या जिम्मी रॉबर्ट्सची माहिती यात आपण वाचतो.नेपाळमधील प्रसिद्द रॉयल चितवन नॅशनल पार्क, तेथील वन्यप्राणी जीवन, सुंदर अशी पोखरा व्हॅली वैशिष्ट्यपूर्ण बांधणीची व हिरवीगार दिसणारी पोखरामधील टुमदार घरं,ही पुस्तकातील चित्रं आपले मन वेधून घेतात. हसरी अन आनंदी,निरागस चेहेऱ्याची मुलं, कलाकुसरीची जीवापाड कामं करणारे कारागीर, आगळीवेगळी पण पारंपरिकरित्या तयार केलेली मक्याच्या कणीसांची रास आणि प्राचीन असे त्रिहुली मंदिर, या साऱ्यांचे दर्शन लोभसपूर्ण आहे
              नेपाळ हिमालयाचे दर्शन तर आपल्याला पानोपानी होते. उत्तर पोखरात गॅडरुंग, दुधखोसी आणि लांगतांग व्हॅली, अन्नपूर्णा अभयारण्य परिसर, हिमकणांनी झाकलेले तुकचे गाव,एव्हरेस्ट मोहिमेचे प्रवेशद्वार म्हणून गणले गेलेले नामंचे बझार इत्यादी चित्रं म्हणजे समग्र हिमालयाचे दर्शनच जणू !
            नेपाळ हा जगाच्या पाठीवरील एकमेव हिंदू देश आहे. साहजिकच येथले लोक भाविक आहेत. प्राचीन परंपरा जपण्याचा त्यांना सोस आहे हे जाणवते.' पिपल.....' मधील मंदिरे आणि जुने शहरांचे अवशेष पाहताना.
            येथील पर्यटकांचे आकर्षण आणि तिर्थक्षेत्र म्हणून प्रसिद्द असलेले मुक्तीनाथ, पशुपतीनाथ, दरबार चौकातील कृष्णमंदिर, सुवर्णद्वार, दुर्गभवानी,त्याचप्रमाणे अतिप्राचीन असे पाटण-भक्तपुर शहरांचे अवशेष पाहण्याजोगे आहेत.
हिंदूंप्रमाणेच बौद्द व तिबेटी भाविकांनी जपलेला " ओम मणी पदमे हम "(HAIL TO THE JEWEL OF THE LOTUS) हा शुभसंदेश नेपाळमधील गुंफामधुन पदोपदी आढळतो. गुंफांच्या सभोवताली उभ्या लाकडी फिरक्या बसवलेल्या असतात. त्यांवरील हा संदेश पाहत आपण ती प्रत्येक फिरकी फिरवीत प्रार्थना मंदिराला प्रदक्षिणा मारली की आपली इच्छा त्या ईश्वराला ज्ञात होते. रुसीनडो(RUNGSINDO), थ्यांगबोचे, पांगबोचे, स्वयंभुनाथ इ. वैशिष्ट्यपूर्ण गुंफा आणि स्तूप आपल्या नजरेस पडतात.
            नेपाळच्या ग्रामीण भागातील लोकांची घरं सहसा दुमजली असतात. तळमजल्यावर ते पाळीव प्राणी आणि सामान ठेवतात. वरचा मजला असतो निवासाकरिता. इंधनाचा दुष्काळ येथेही आहे. शेण्या थापून त्या सुकवितात. इंधनासाठी त्याचा वापर होतो.
                ' यती ' हे सगळ्यांनाच अदभुत व गूढरम्य वाटणारे कोडे आहे. या हिममानवाला पाहिल्याचा उल्लेख काही जुने जाणते हिमालयीन लेखक, गिर्यारोहक आपल्या पुस्तकात करतात.
                 हिमालयात गिर्यारोहणाचा योग चारपाच वेळा आला. त्यावेळी या ' यती ' विषयी स्थानिक लोकांकडून थोडेफार ऐकायला मिळाले होते.  यतीचे अवशेष आपल्याला या पुस्तकात दिसले की, ' यती ' पाहिल्याचे समाधान मिळते.
             पांगबोचे गुंफेत हे अवशेष ठेवलेले आढळतात. डोंगराळ भागात ' तातो पानी ' खेड्याजवळ मोठा सस्पेंशन ब्रीज बांधलाय. त्या ब्रीजवर आपण उभे आहोत आणि खालचे थरारक खोरे पाहतोय,असा भास क्षणभर हे चित्र पाहताना होतो.
            ' पिपल......' वाचताना आपल्याला शेर्पा या शब्दाचा अर्थ ज्ञात होतो. ' शेर-पा ' चा तिबेटीयन अर्थ ' पूर्वेकडील लोक '. हे मूळचे मंगोलियन. बाराव्या शतकानंतर तिबेटमधील खाम परिसरातून नेपाळ व इतरत्र स्थलांतरित झालेली ही वंशावळ
 ' शेर्पा ' म्हणून परिचित आहे.
            शेवटी ' पिपल.........' वाचून व पाहून संपले तरी डोळ्यासमोर रेंगाळतात ती अमाडब्लम, मकालू, लांगतांग, लिरुंग, पूमोरी ,धवलागिरी, निलगिरी, या पर्वतरंगातून दिसणारा शुभ्रधवल हिमालय आणि आपला उत्तुंग " एव्हरेस्ट ".
                                                ...............................................................