💐💐परिसर💐💐

 

           विद्येचे माहेरघर, श्रीविठुरायाच्या आषाढ वारीचे प्रवेशद्वार असलेले, श्रमिकांना सामावणारे, पेशवाईच्या खाणाखुणा अजूनही सांभाळणारे, ऐतेहासिक गिरीदुर्गांच्या सानिध्यात, आणि मुळा-मुठा नदीच्या काठी वसलेले पुणे हे कीर्तिवंत शहर आहे.

                 ही पुण्यनगरी पूर्वीपासून माझी आवडती नगरी आहे, मी मुंबईकर असलो तरी ! मुंबईहून बसने अथवा रेल्वेने प्रवास करताना खंडाळा-लोणावळा घाटात हिरव्या डोंगररांगांनी स्वागत करणारे पुणे मला जवळचे वाटते आणि पुण्यातील अनेक आठवणी मनी दाटतात…………..

💐आठवण साठवण पुण्याची💐

           ८५ साली, ‘ आमच्या पुण्यात गणपतीचा उत्सव दिमाखात साजरा होतो. तो पाहायला एकदा तरी या ’ असे आमच्या ग्रुपमधील एका दोस्ताने म्हटले आणि आमची मित्रमंडळी निघाली पुण्याला ! त्यात मी होतो. लोहगावजवळील म्हाडा(पूर्वी पुण्यात म्हाडाला ‘फाडा’ असे नाव होते ! ) वसाहतीत आम्ही त्यावेळी राहिलो होतो.

                ही माझी पुण्यातील पहिली सफर! या सफरीत आम्ही रात्रभर फिरून गणपती व रात्रीची रोषणाई पाहीली. कसबा पेठेतील गणपती, तांबडी जोगेश्वरीचा गणपती, रंगारींचा गणपती, दगडूशेठ हलवाईचा गणपती, मार्केटचा गणपती, असे कितीतरी सार्वजनिक गणपती त्यावेळी पाहिले. तेथे भवानीवाडा म्हणुन प्राचीन वास्तू आहे, शिवशाहीर बाबासाहेब पुरंदरे त्या ठिकाणी निवांत बसलेले होते. त्यांची भेट घेण्याची संधीही मिळाली. त्यानंतर एकदा प्रसिध्द साहित्यिक व गिर्यारोहक गो. नी. दांडेकर म्हणजेच ‘गोनीदां’ यांची मुलाखत घेण्याच्या निमीत्ताने पुण्यातील त्यांच्या निवासस्थानी भेट घेतली होती.

               पूढे अधून मधून कोणत्या ना कोणत्या कामानिमित्ताने पुण्यात जायला मिळाले. गिर्यारोहण पुण्याच्या आसपास होऊ लागले. राजगड, पुरंदर, भोर जवळचे किल्ले… थोडक्यात पुणे काहीसे परिचयाचे झाले.परंपरा जपणारे, चिकित्सक नजरेने इतरांना टिपणारे, ज्ञानलालसा जागी ठेवणारे, आणि जागृत असे पुणे मला आपलेसे वाटले.

               मात्र एक अपवादात्मक प्रसंग इथे सांगायला हवाय. १९८६ साली आम्ही चार मित्र सिक्कीम – दार्जिलिंग येथील हिमालयीन गिर्यारोहणाचा अभ्यासक्रम पूर्ण करून सीलीगुढी मार्गे नेपाळला फिरायला चाललो होतो. तेथे पुण्यातील एक वयोवृध्द जोडपे भेटले. त्यांचा मुलगा भिलाई येथील टाटा स्टील कंपनीमध्ये मोठ्या हुद्द्यावर कामाला असल्याची माहिती त्यांनी दिली. त्यावेळी ते एका अडचणीत सापडले होते. मुलाशी संपर्कही होत नव्हता. आम्ही त्यांना धीर दिला व आमच्या परीने त्यांची अडचण सोडवली. त्याचा त्यांना खूप आनंद झाला.

               योगायोगाने हे जोडपे आम्हाला परतीच्या प्रवासात पुन्हा भेटले. किरकोळ गप्पा झाल्यावर त्यांनी पुन्हा आमचे आभार मानले. ‘ पुण्यात आमच्या घरी नक्की या बरं का,’ अस ते म्हणाले. पुण्यातल्या सदाशिव पेठेतील निवासी पत्ता देऊन आम्हा चौघांना यायचे त्यांनी आमंत्रणही दिले.

               ते मी लक्षात ठेवले होते. नंतर मित्रासह एकदा पुण्यात आलो असताना त्यांची भेट घ्यायची ठरविले व सदाशिव पेठ गाठली. त्यांचे घर शोधून काढले. आम्ही अवचित दारात अवतीर्ण झालो, तेव्हा त्यांनी ‘ कोण तूम्ही ? कोणते काम होते ?’ असे विचारून माझ्यावरच गुगली टाकली !

                मागचे सविस्तरपणे त्यांना सांगीतले. ते त्यांच्या स्मरणात येईना ! मग तेथून निघायचा विचार केला, तेवढ्यात आजोबा म्हणाले, ‘हा, हा, थोडेसे आठवतेय, आम्ही तिकडे गेलो होतो गेल्या वर्षी…...’

               त्यानंतर सद्गृहस्थांनी ‘ या, तूम्ही आत या ‘, म्हणत आमचे स्वागत केले. आजीने पाणी आणून दिले. मी वेड्यागत मागच्या घटना पुन्हा त्यांना सांगत राहिलो. ते दोघेही ढिम्म होऊन ऐकत होते ! मग सरळ उठून उभे राहिलो. ‘ इकडे पुण्यात आलो होतो, म्हटले जाऊन येऊ तुमच्याकडे, म्हणुन सहज आलो होतो ’, एवढे म्हणुन निघालो. मग आजोबांनी आम्हाला थांबविले. आजीने आत जावून आंब्याच्या फोडी आणून खायला दिल्या ! आम्ही इथून लवकर निघायच्या मनस्थितीत असल्याने आजोबांनी ‘ खा, खा ‘ चा आग्रह धरल्यावर आंब्याच्या काही फोडी घाईघाईत खाल्ल्या आणि त्यांचा निरोप घेतला. हा अपवाद वगळला तर पुणे मला जवळचे वाटते.

                पुण्यातली बुधवार पेठ, तेथून जवळच असलेली तुळशी बाग, श्रीमंत दगडूशेठ हलवाई गणपती, शनिवार वाडा, बळवंत चौक, दिवस रात्र वर्दळीचे पुणे स्टेशन आणि स्वारगेट या ठिकाणी वावरताना बरे वाटते. आठवडाभर हा भाग गजबजलेला असतो. मंगळवार, संकष्टी, अंगारकी, माघ- भाद्रपद या काळात रस्त्यात वाहने आणि माणसे यांची कोंडी होते. पण आता त्याची सर्वांना सवय झालीय.

                काळनिहाय पुणे आता बरेचसे बदललेय. जुने वाडे, बोळ आता फारसे दिसत नाहीत. त्यांची जागा मॉडर्न इमारती- टॉवर्सनी घेतलीय. पुण्यातील बस सर्व्हीसही खूप सुधारलीय. पण वाढत्या गर्दीला ती किती पुरेशी पडणार ?

                पुणे विद्यापीठ नवनवे अभ्यासक्रम आणत आहे, पण विद्यार्थ्यांचे लक्ष खासगी टीपटॉप विद्यापीठांच्या श्रीमंत महाविद्यालयांनी वेधून घेतलेय. गणपतीसणाचा उत्साह आज टिकून असला तरी पुर्वी रात्रभर लाईट रोषणाई बघायला मिळायची, ते चित्र आता नाही. विसर्जन मिरवणुकीचा प्रदीर्घ जल्लोष मात्र वाढतो आहे.

                पुणेरी मिसळ आणि चितळ्यांची बाकरवडी आजही खाद्य प्रेमींच्या सेवेत आहे. शिस्तीच्या सूचना देणारी पुणेरी हॉटेल्स आता कमी झालीत. आता पुण्यात रुबाबदार मेट्रो रेल्वे दाखल झालीय. हळू हळू ती पुण्यात मार्गस्थ होत आहे. पुणेकरांनी तीचे उत्साहात स्वागतही केलेय.

                 या मनस्वी पुण्यात गौरवशाली वास्तू, संस्था आणि स्थळे असंख्य आहेत. त्यातील शनिवार वाडा, सारस बाग, राजा केळकर स्मृती संग्रहालय, आगाखान पॅलेस, पर्वती, हमाल पंचायत, मुक्तांगण, मधुरांगण, आणि ‘जीजीआयएम’ ही गिर्यारोहकांची महाराष्ट्रातली पहिली प्रशिक्षण संस्था. या वास्तू म्हणजे साऱ्या पुण्याचे चिरंतन वैभव आहे.

                आपण पुणेकर असाल तर माझ्याशी सहमत व्हाल. पुणेकर नसलात तरी पुण्याच्या प्रेमात पडाल, माझ्यासारखे !

                                                             ::::::::::::::::::::::::