💐💐वाचन छंद💐💐

                   साहित्यिक-लेखकांविषयी वाचनप्रेमींना खूप कुतूहल असते. मलाही तसेच कुतूहल होते. एवढी पुस्तके लिहिणारी लेखक मंडळी स्वभावाने कशी असतील ? कसे दिसत असतील ? आपण त्यांच्याजवळ जाऊ शकू का ?, अशा बाळबोध शंका माझ्या मनी सुरू झाल्या होत्या. याच उत्साहात इकडून तिकडून माहिती घेत मी लेखक-साहित्यिकांना भेटू लागलो, आणि स्वाक्षरी गोळा करण्याचा छंद मला लागला.

                  या छंदीष्टपणात मिळवलेल्या चौफेर अनुभवांची शिदोरी तुम्हापुढे उघडत आहे………..

💐स्वाक्षरी गाथा💐

                  फक्त साहित्यिक नव्हे तर कलावंत, राजकारणी नेते मंडळी, अशा दिग्गजांच्या स्वाक्षऱ्या माझ्या संग्रही आहेत.      आज इतक्या वर्षांनी छोटी डायरी व त्यातील स्वाक्षऱ्या जेव्हा मी पाहतो, तेव्हा आपण एवढ्या मोठ्या व्यक्तींच्या स्वाक्षऱ्या घेतल्या याचे आश्चर्य वाटते आणि गर्वदेखील !

                  या स्वाक्षरी गाथेमध्ये काही महत्वाच्या घटना माझ्या अजून स्मरणात राहिल्यात-

                  एकदा श्रीसाईक्षेत्र शिर्डीत मुंबईहुन पदयात्रेने गेलो होतो. आमचा कार्यक्रम संपल्यावर दोन दिवस तेथे थांबलो होतो. एका रात्री तेथे संगीतकार रामलक्ष्मण यांच्या आर्केस्ट्राचा जाहीर कार्यक्रम होता. जुन्या जमान्यातील प्रसिद्ध गायिका उमादेवी म्हणजेच विनोदी अभिनेत्री टूणटुण ही तेथे येऊन तिची काही प्रसिद्ध गाणी म्हणणार होती. तो कार्यक्रम छान संपन्न झाल्यावर आपण उमादेवींना गाठून त्यांची स्वाक्षरी घ्यायची असे मी ठरवले.

                 उमादेवी गाणे गाऊन स्टेजवरून उतरल्या आणि त्यांच्या गाडीकडे निघाल्या. त्या गाडीत बसणार तोच मी छोटी डायरी घेऊन स्मित हास्य करीत त्यांची स्वाक्षरी मागितली. क्षणभर त्या थांबल्या, हसल्या. मग माझ्याकडे बघत म्हणाल्या, ‘मेरी  साइन चाहीये ? बिस रुपये दो मुझे…’ हे अनपेक्षित उत्तर ऐकल्यावर मी गोंधळून गेलो आणि त्या माझ्या उत्तराची वाट न पाहता गाडीत बसून सरळ निघून गेल्या !

                १९७७-७८ साल असावे. त्या वर्षी ‘साने गुरुजी कथामाला’ या उपक्रमाला पन्नास वर्षे पूर्ण झाल्याच्या निमित्ताने विशेष अधिवेशन मुंबईत दादरमध्ये किंग्ज जॉर्ज शाळेत भरविण्यात येणार होते. त्याच्या आयोजनात मदत म्हणून रुईया कॉलेजचे ‘एनएसएस’ युनिट होते. राज्यभरातून शालेय विध्यार्थी, शिक्षक व इतर मंडळी आली होती. त्यांची व्यवस्था त्या शाळेत केली होती. शिवाय सर्वाना शहरदर्शनाची सहल घडवून आणायची होती. अधिवेशनात विविध कार्यक्रम होणार होते. रथी महारथी लोक उपस्थित राहणार होते. त्यांची व्यवस्था पाहाणे, सर्वत्र देखरेख ठेवून नियोजन करणे ही साधीसुधी जबाबदारी नव्हती, पण शाळेचे विध्यार्थी, शिक्षक, कथामालेचे कार्यकर्ते व ‘एनएसएस’ युनिट, या साऱ्यांच्या सहकार्यातुन अधिवेशन यशस्वी पार पडले.

              या कार्यक्रमास उपस्थित राहिलेल्या बहुतेक मान्यवरांच्या स्वाक्षऱ्या मी मिळवल्या. फक्त बाबा आमटे यांनी मला स्वाक्षरी दिली नाही. स्वतःची बोटे त्यांनी मला दाखवली. ते म्हणाले, ‘ ही बघ माझी बोटे. मला सही नाही करता येत !’ मी हिरमुसला झालो.

                मात्र या अधिवेशनात आलेले संगीतकार कानू घोष, राजकारणी-मंत्री, नेते सुशीलकुमार शिंदे, मधुकरराव चौधरी, थोर स्वातंत्र्यसैनिक अच्युतराव पटवर्धन, एस.एम. जोशी, यांच्यासह, ‘श्यामची आई’ या राष्ट्रीय पुरस्कार विजेत्या चित्रपटामध्ये छोट्या श्यामची भुमिका करणारा माधव वझे, तसेच साने गुरुजींचे भाऊ अप्पा साने,   या साऱ्यांची स्वाक्षरी मी मिळवली.

               आणखी एक घटना काहीशी वेगळी आहे. प्राध्यापक-नट मधुकर तोरडमल व चित्रपट अभिनेते अरुण सरनाईक यांनी गाजविलेले मराठी नाटक ‘तरुण तुर्क म्हातारे अर्क ‘ पाहण्याचा योग मला आला, तोही फुकटात ! एकदा कॉलेजहुन परतताना एका मित्राबरोबर माटुंगा ते दादर भागात रस्त्यातून चालत होतो. दादर पोस्टाजवळ रस्त्याच्या  मध्यभागी(तेव्हा डिव्हाईडर होते) असताना अकस्मात एक छोटा कागद हवेतून उडत आमच्या जवळ आला. पटकन पकडला आणि पाहिले. याच नाटकाचे भारी रकमेचे तिकीट होते ते ! नाटकाचा प्रयोग दोन दिवसांनी शिवाजी मंदिरला होणार होता. दोघांनी ठरवले की हे नाटक आपण पहायचे. लगेच परत फिरलो. थिएटर गाठले. तिकीट खिडकीवरील माणसाला विनवणी करीत हे तिकीट परत घेऊन त्याच रकमेत दोन तिकिटे द्या, असे म्हणालो. दोन तिकिटे मिळाली ! आम्ही मोठ्या ऐटीत ते नाटक पाहिले !

              मध्यंतरात मेकअपरूममध्ये गेलो. अदबीने डायरी पुढे केली. प्रा. तोरडमल, अरुण सरनाईक आणि आशालता या तिघांनी हसतमुखाने स्वाक्षऱ्या करून दिल्या.

              सानेगुरुजी कथामालेच्या अधिवेशनात रांगोळी प्रदर्शन भरवले होते. गुणवंत मांजरेकर आणि इतर गुणी कलावंतांनी रेखाटलेल्या रांगोळ्या प्रदर्शनात होत्या. या समारंभाचे उदघाटन शिवसेना नेते बाळासाहेब ठाकरे यांनी केले. तेव्हा मी संधी साधून स्वाक्षरीसाठी बाळासाहेबांना गाठले. बॉडीगार्डच्या गराड्यात बाळासाहेब असल्याने अगदी थोडा वेळ भेट मिळाली. प्रथम  जय महाराष्ट्र करीत बाळासाहेबांना वाकून नमस्कार केला. लगेच त्यांनी उठवून पाठीवर हात ठेवला. मग अदबीने डायरी पुढे करीत म्हणालो,’ स्वाक्षरी हवी होती… ‘. क्षणात त्यांनी डायरी घेऊन स्वाक्षरी केली. धन्य वाटले त्यावेळी.

              उदघाटन समारंभात भाषण करताना त्यांनी एक मार्मिक वाक्य ऐकवून सगळ्यांना सिरीयस केले. बाळासाहेब भाषणात म्हणाले होते, ‘ एवढी सुंदर दिसणारी ही रांगोळी प्रदर्शन संपल्यावर पुसण्याची वेळ येईल तेव्हा तिची राखरांगोळी होईल. किती  वाईट आहे ते.’

            काशिनाथ घाणेकर, पद्मा चव्हाण व आशा काळे यांचे जयवंत दळवी लिखित ‘ महानंदा ’ नाटक तेव्हा बरेच गाजले होते. गिरगावात मौज प्रकाशन संस्थेने त्याच काळात वार्षिक स्वाक्षरी सप्ताह आयोजित केला होता. तेथे या तिघांना सही घेण्याच्या निमित्ताने मला जवळून बघायला मिळाले. घाणेकर गोरेपान होते. उंचीने थोडे कमी असले तरी छान निळेशार डोळे होते त्यांचे. पद्मा चव्हाण तर त्यावेळेच्या आयटम अभिनेत्री ! आशा काळे मात्र सोज्वळ, सोवळ्या दिसायच्या.

            शिवशाहीर बाबासाहेब पुरंदरे यांची स्वाक्षरी मला पुण्यात मिळाली. तोही प्रसंग सांगावासा वाटतो. पुण्यात गणपती उत्सव पाहायला एका पुणेकर मित्राने आमंत्रित केले होते. मित्रांसह मीही सहभागी झालो होतो. एक एक सार्वजनिक गणपती पाहात फिरत असताना भवानी महाल (भवानी वाडा?) भागात वाडा बघायला गेलो. तेथे बाबासाहेब एका ठिकाणी  शांतपणे बसलेले दिसले. त्यांची भेट घेतली. स्वाक्षरी घेतली अन फोटो देखील !

            माझे आवडते लेखक गोनिदा म्हणजेच गोपाळ निळकंठ दांडेकर यांच्या दोनवेळा लाभलेल्या सहवासाबाबत सांगितल्याशिवाय राहवत नाही. ते हाडाचे गिर्यारोहक होते. मी पण मनस्वी भटक्या आहे. आमच्या वाय.झेड.ट्रेकर्स या संस्थेने एकदा पुण्याजवळील ऐतिहासिक दुर्ग राजगडावर शिवकालीन गडजागरण मोहीम आयोजित केली होती. राज्यभरात ती गाजली होती. तेव्हा जातीनं गोनिदा गडावर येऊन राहिले होते. साऱ्या दुर्गप्रेमींना त्यांनी प्रबोधन केले होते. याच थोर साहित्यिकाची मनमोकळी मुलाखत मी त्यांच्या पुण्यातील पर्वतीजवळच्या निवासी जाऊन घेतलीत्यावेळच्या आठवणी अजून जाग्या आहेत.जवळपास दोनतीन तास त्यांच्याशी गप्पा मारायला मिळाल्या त्यापूर्वी आणि नंतरही आमचा पत्रव्यवहार झाला तो त्यांच्या सुंदर स्वाक्षरीसह माझ्या संग्रही आहे.

             प्रसिध्द साहित्यिक जयवंत दळवी, व. पु. काळे, व्यंकटेश माडगूळकर, द.मा. मिरासदार, सुभाष भेंडे, रणजित देसाई, गदिमा, पू.भा. भावे, अनंत काणेकर, शं. ना. नवरे, सेतू माधवराव पगडी, लक्ष्मणशास्त्री जोशी, श्रीकांत सीनकर, विजया मेहता, गोनिदा, मधु मंगेश कर्णिक, अनिरुद्ध पुनर्वसू, वसंत सबनीस, रमेश मंत्री, सुमती देवस्थळे, नां. स. इनामदार,  गंगाधर गाडगीळ, चित्तरंजन कोल्हटकर, अरविंद गोखले, वसंत कानेटकर, वि.म. कुलकर्णी, सदानंद रेगे, वि.वा. शिरवाडकर, भालचंद्र नेमाडे, वसंत बापट, विंदा करंदीकर, अरुण साधू, राम जोशी, भालचंद्र देशमुख, एस.एम. जोशी, यशवंत देव, रविंद्र पिंगे, दुर्गा भागवत, चिं.त्र्यं. खानोलकर, नरहर कुरुंदकर,…...अशा अगणित दिग्गजांच्या स्वाक्षऱ्या मी विविध समारंभ, संमेलन आणि स्वाक्षरी सप्ताहाच्या ठिकाणी जाऊन मी मिळवल्यात.

          आज या वाचन छंदापायी आपण मिळविलेल्या या स्वाक्षरींचा संग्रह मला माझे मोलाचे धन वाटते. ते असेच अक्षय राहावे….

           

  

                

                             -----------------------