💐💐धार्मिक पण मार्मिक💐💐

          समाजमनात आदर्शवत असणारे संत सज्जन जगात सर्वत्र आहेत. त्यांचे सद्विचार जात, धर्म, पंथ आणि देश-परदेशाच्या सीमा पार करून लाखो श्रद्धाळू लोकांपर्यंत पोहोचतात. अर्थात, ते सद्विचार काहींना पटतात  अथवा पटत नाहीत. मात्र ते विचार आपण आधी जाणून तर घ्यायला हवेत, असे मला वाटते.

               रेवस मार्गे अलिबागला जाताना वाटेवरील चोंढी फाट्याच्या डावीकडे जाणारी वाट श्रीक्षेत्र कणकेश्वरला जाते. एका टेकडीवर असणाऱ्या या शांत परिसरात मनाला आगळी शांती मिळते. पण त्यासाठी काही काळ तेथे थांबायला हवे.

               आम्ही एकदा श्रीकणकेश्वरला  मुक्कामी होतो. त्यावेळी एका साधू महाराजांच्या सानिध्यात केलेला मुक्काम अजूनही माझ्या चांगला  स्मरणात राहिलाय. त्यांचे नाव होते श्रीपतीबाबा महाराज. विविध ठिकाणी भेटलेल्या साधू-संतांपेक्षा त्यांचे विचार मला वेगळे वाटले.

                आपण तिकडेच जाऊया……….

 

💐श्रीकणकेश्वरचे श्रीपतीबाबा महाराज💐

 

                श्रीकणकेश्वर परिसरात एका साधू बाबांचा मठ आहे. आमच्या नानाने यापूर्वी त्यांची भेट घेतली होती. या वेळी ओळख करून घ्यायला नानाने मला त्यांचेकडे नेले. या साधूंचे नाव श्रीपतीबाबा महाराज. खूप मोकळेपणाने बाबा आमच्याशी बोलत होते. त्यांची भाषाही मला सुसंस्कृत वाटली. श्रीअक्कलकोट स्वामींच्या वंशातले हे साधू आहेत, असे नानाने सांगितले.

                आपले  रोजचे जीवन, संतांची जीवनशैली, त्यांचे अनुभव, देवदेवता, धर्माचरण, पुराण, सध्याचे राजकारण, या विषयांवर त्यांनी विचार ऐकवले. ते गप्पांच्या माध्यमातून बोलतात. बोलणे रंगात आले की डोळे मिटतात, त्यांचे बोलणे मात्र सुरू राहाते.

               श्रीपतीबाबा महाराजांनी आम्हाला निवांत वेळ दिला व आमच्याशी गप्पा मारल्या. महाराजांच्या मठात  एक ध्यानगृह आहे. ध्यान धारणेचा विषय निघाल्यावर महाराज म्हणाले, ' तुम्ही बघा ना ती वास्तू. उघडा तीची दारे.' नानाने लगेच जमिनीखालील ध्यानगृहाचा  दरवाजा उघडला. ओणवे होऊन तो ती जागा पाहू लागला. मग दोघेही खाली जाऊन ते ध्यानगृह नीट पाहिले. व्यवस्थितपणे बांधलेली ध्यानाची ही जागा स्वच्छ व टापटीप ठेवली होती.

               आम्ही यापूर्वी पाहिलेल्या पेब(कर्जत) किल्ल्यावरच्या ध्यान गुंफा आणि पावस(रत्नागिरी) येथील गुंफेबद्दल  महाराजांशी बोललो. ' काही ध्यानगृहे नैसर्गिकरित्या गुंफा स्वरूपात तयार झालेल्या असतात, तर काही खास बांधाव्या लागतात. मात्र मंदिर परीसरात ध्यानगृहे हवीत,' असे त्यांचे म्हणणे होते.

               एकदा त्यांनी बोलता बोलता पैठणच्या श्रीएकनाथ महाराजांचा विषय काढला. ते म्हणाले-' देव त्यांचेकडे पाणी भरण्याचे काम करायचा. एकनाथ महाराजांना हे अखेरपर्यंत माहीत नव्हते. देव श्रीखंडया म्हणून तेथे वावरी. एकदा किर्तन होते त्यांचेकडे. त्यावेळी झालेल्या भजनात हा श्रीखंडया एवढा तल्लीन झाला, की त्याने मूळ रूप धारण केले. ते रूप तेथे असलेल्या एकाने बघितले. त्याने ते दुसऱ्यास सांगितले. तो गृहस्थ म्हणाला, ' गप्प बस. आता  पाहिलेस ना तू. तुझ्यापुरतेच ठेव. नाहीतर देवाच्या लक्षात येईल ते. कीर्तन संपले आणि श्रीखंडया आत कामाला गेला.’

              ‘  पण ही बातमी एकनाथांच्या कानावर गेलीच.  ते खजील झाले. आपण आपल्या देवाला कामाला राबवून घेतले होते इतके दिवस ! थोडीही कल्पना नाही आली आपल्याला ? लगेच त्यांनी श्रीखंडयाला बोलावणे पाठविले. श्रीखंडयाला आता कळले की आपले भांडे फुटलेय. तो केव्हाच गप्प झाला होता. एकनाथांनी त्याचे पाय पकडून क्षमा मागितली.’

               श्रीपती बाबांनी देव कसा आहे, कोठल्या रूपात तो राहातो, वावरतो ? याचे मर्म सांगितले. ‘ देव हा वायूरूपात राहातो. तो निर्विकार आहे. त्याला मूर्त स्वरूप नाही.’

               ' आपण आपले शरीर जिवंत कसे ठेवतो ?, आपल्या श्वासाने. म्हणजेच तो वायू असतो. तो श्वास आपण शरीरात  घेतो व सोडतो. या घेण्या-सोडण्यात दहा अंगुळे अंतर राहते. ते अंतर जेवढे कमी होईल तेवढा देव आपल्या जवळ येईल !'

               ' राम म्हणजे दुसरे तिसरे कोणी नाही, तर आपल्या देहात असलेला आत्माराम म्हणजेच देव. आपण राम म्हणजे ' रा ' चा उच्चार केला, की आपण श्वास घेतो व ' म ' म्हटले की तो सोडतो. ' सोहं ' उच्चारतानाही हेच होते. तेव्हा हा वायुरूपातला निर्विकार देव पहायला शिका.'

               स्वातंत्र्य लढ्याचा विषय निघाला तेव्हा ते म्हणाले, ' भारताला स्वातंत्र्य देणारे इंग्रज केवढे शहाणे बघा. त्यांनी हे स्वातंत्र्य आपल्याला दिवसा नाही दिले. तर रात्री तेही बारा वाजता दिले. यावर बऱ्याच नेत्यांत वाद झाला होता. पण नेहेरूनी कोणाचे ऐकले नाही. एका नेत्याने म्हटले होते की, रात्री स्वातंत्र्य घेतलेत तर भारताचे तुकडे होतील ! '

            ' आज तेच झालेय भारताचे. नेहरू या व्यक्तीला पंतप्रधान करण्यात देखील इंग्रजांचा हेतू वेगळा होता. हा माणूस शरीराने भारतीय असला तरी मनाने आमचा(म्हणजे इंग्रजांचा) आहे. त्यामुळे याचेच हाती भारत द्यायचा आपण. हाच आपले पूर्वीचे कायदे पुढे चालू ठेवील.'

            ' आज तेच चाललेय. आपण खरे स्वतंत्र कुठे झालो आहोत ? इतर देशांतही लढाया झाल्या. ते देश स्वतंत्र झालेत. त्या प्रत्येक देशांनी त्यांच्या स्वतंत्र अशा घटना बनवून अंमलात आणल्या.

            ' फक्त  भारताने इंग्रजांची घटना बहुतेक अंशी घेतलीय. तेच कायदे आपण अजूनही अंमलात ठेवलेत. याचा दुसरा अर्थ कोणता ? '

            हे महाराज सहज बोलण्याच्या नादात खूप महत्वाच्या गोष्टी व अनुभव सांगत होते.

            नानाला या ठिकाणी एके रात्री विचित्र अनुभव आला, तो त्याने श्रीपतीबाबा महाराजांना ऐकवला.

            झोपेत असताना कोणी नानाचा गळा दाबण्याचा व धमकावण्याचा प्रयत्न करायला आले होते ! दाराची कडी प्रथम वाजली होती. त्यामुळे पटकन नाना जागा झाला. त्या अदृश्य व्यक्तीला धरण्याचा प्रयत्न नाना करू  लागला. मुठीत त्याला आवळलेही ! नानाचे बोलणे पूर्ण झाल्यावर श्रीपतीबाबा महाराज  त्यांना विचारू लागले, ' तुमचे तोंड कोठल्या दिशेला होते ?' नाना म्हणाला, ' पश्चिमेकडे ' त्यावर ते म्हणाले, ' ठीक आहे. डोक्यावर घराचे आढे होते का ? ' म्हणजे तुळई का? ' मी विचारले. ' होय, तुळईच.' श्रीपतीबाबा महाराज उत्तरले. ते पुढे म्हणाले, ' तुळईखाली खरे तर झोपत नाही आपण. पण तसे काही विशेष नव्हते. आपण दिवसभरात घडलेल्या घटना, आपली मानसिक अवस्था इ. चा प्रभाव एखाद्या रात्रीत स्वप्न रूपात आपल्याला अनुभवात येऊ शकतो.' महाराजांनी दिलेले उत्तर नानाला  तितकेसे पटले  नव्हते.

             श्रीकणकेश्वर क्षेत्राचा निरोप घेताना आम्ही श्रीपतीबाबा महाराजांना पुन्हा भेटलो. त्यांनी आम्हाला आशीर्वाद दिले व पुन्हा यायचे निमंत्रण दिले. परतीच्या वाटेवर, आम्ही श्रीपतीबाबा महाराजांनी सांगितलेल्या त्यांच्या मतांवर खूप बोललो.  बहुतेक मते योग्य होती.

             अपवाद फक्त, त्यांनी स्वातंत्र्यकालीन घडामोडींषयी केलेले भाष्य. त्या काळी नेमकी कोणती परिस्थिती होती, याची खातरजमा न करता श्रीपतीबाबांनी केलेले प्रतिकूल भाष्य अजूनही मनाला पटलेले नाही.

 

                                                 :::::::::::::::::::::::::::::::::