💐💐कथाघर💐💐

   अगदी पाच-दहा मिनिटांत वाचून होईल एवढी ही लघुकथा आहे. वीस-बावीस वर्षांपूर्वी घडलेल्या एका दुःखद घटनेवर ती आधारलेली आहे. ही कथा वाचताना तुम्ही अस्वस्थ व्हाल………….….

 

💐दशा💐

           पोलीस हॉस्पिटलमध्ये प्रमोदला ऍडमिट केलेय आणि तो सिरिअस अवस्थेत आहे, अशी माहिती सतीशला मिळाली व तो हॉस्पिटलकडे निघाला.

                फक्त पोलिसांसाठी असणाऱ्या त्या हॉस्पिटलमध्ये सतीशने प्रवेश केला. तेथे पेशन्ट्ची वर्दळ दिसत नव्हती. डॉक्टर्स-नर्सेसही दिसेनात. सर्वत्र शांतता पसरलेली ! इकडे तिकडे बघत सतीशने प्रमोद कुठे दिसतोय का, हे पहायला सुरुवात केली, इतक्यात समोर एक नर्स आली. तीला विचारल्यावर लगेच तीने एका कोपऱ्यात बोट दाखविले. ती सतीशला म्हणाली, ‘ त्या रूममध्ये आहे पेशंट, तिकडे जा.पण जास्त थांबता नाही येणार तुम्हाला…’  ‘ हो सिस्टर, लगेच निघेन मी ’ असे म्हणून सतीशची पावले तिकडे वळली.

                त्या रूममध्ये सतीशने पाऊल टाकले. कॉटवर पडलेल्या प्रमोदची सतीशकडे नजर गेली. तो उठण्याची हालचाल करू लागला, मात्र  पूर्णतः कमजोर झालेले शरीर प्रमोदला साथ देईना !

               सतीशने त्याला म्हटले, ‘ प्रमोद, अरे राहू दे, कशाला उठतोस तू ? रहा बरं पडून.’

                दिनवाण्या नजरेने सतीशकडे पाहात प्रमोद कॉटवर तसाच पडून राह्यला. त्याची ही अवस्था पाहून सतीश आधीच सुन्न झालेला होता. काय बोलू व कसे बोलू ? अशी त्याची स्थिती झाली होती.

                प्रमोदने चेहेऱ्यावर हासू आणीत सांगितले, ‘ जास्त बोलले की धाप लागते मला, उचकी येते.....…’

                हे बोलून प्रमोद थोडा वेळ थांबला. मग त्याने सुरुवात केली, ‘ आज मला जे.जे. ला नेले होते. त्यांनी मला कावीळ झालीय म्हणून सांगितले. ते म्हणतात  टी.बी. च्या गोळ्या बंद करा……’

                पुन्हा प्रमोद थांबला. त्याने आपले क्षीण शरीर थोडे हलवून दुसऱ्या कुशीवर वळविले. तेव्हा अंगावरची चादर काहीशी बाजूला झाली. त्याच्या कमरेखाली काहीच कपडे नव्हते ! सतीशने त्याची खाली येणारी चादर नीट पांघरली.  

                आता प्रमोद सतीशला विचारू लागला, ‘ गणपती कधी येणार ? ‘

                त्यावर  प्रमोद म्हणाला, ‘ अजून दोन महिने आहेत, का ? ‘

               ‘ आमच्या घरी येतो गणपती. माझ्या आई-बाबांची धावपळ होईल ना यावेळी…’ हे बोलताना प्रमोदला धाप लागली.

               ‘ होऊ देत, तू नको काळजी करु, इथे तू चांगली विश्रांती घे. आम्ही आहोत ना त्यांना मदत करायला ‘,  सतीशने त्याला उत्तर दिले.

             ‘ सतीश, तुमच्या घरी पण गौरी गणपतीची तयारी सुरू असेल ना ? ‘

              ‘ हो तर, आपले दोन्ही गणपती एकाच ठिकाणाहून आणतो आपण. पण प्रमोद, आता गणपतीची नको काळजी करुस. तुझे भाई-आई आहेत की. आम्हीही आहोत. कशाला तू टेन्शन घेतोस ? ‘

              ‘  हो, मी तोपर्यंत चांगला होईन….....’ आपल्या खोल आवाजात प्रमोदने उत्तर दिले.

              ‘ हो तर, तुला चांगले व्हायलाच हवे. आता तू तुझे खाणे थोडे वाढव. गोळ्या औषधे व्यवस्थित घे. शरीरात ताकद येईल. गणपती गौरी येण्याअगोदर चांगला चालता-फिरता होशील तू ‘.

               मात्र  हे बोलल्यानंतर सतीशला फील झाले. आयुष्याच्या अखेरच्या टप्प्यावर असणारा प्रमोद अजूनही किती आशेत जगतो आहे ? त्यात, आपण त्याला खोटा धीर देत फसवत आहोत.

               आता इथून निघायला हवे होते. कसेबसे बोलणे आटोपते घेऊन सतीशने प्रमोदचा निरोप घेतला.

               हॉस्पिटलच्या आवारातून बाहेर पडल्यावर सतीशची अस्वस्थता थोडी कमी झाली.

               रात्री त्याने घरी पाऊल टाकले, तेव्हा त्याची पत्नी स्नेहाने सतीशला पहिला प्रश्न केला, ‘ काय हो, आज वेळ झाला यायला ? कुठे गेला होतात ?,’

                 लगेच सतीशने तीला  उत्तर दिले-‘ अगं, ऑफिसहून सुटल्यावर पोलीस हॉस्पिटलमध्ये जाऊन आलो. प्रमोद ऍडमिट आहे ना तेथे. सिरिअस आहे तो ‘.

                 ‘ काय ? अहो तुम्ही तिकडे कसे गेलात ? कोणी जात नाही ना अशा पेशंटकडे. त्यांची जवळची माणसं पण जात नव्हती ना भेटायला, मग ?, स्नेहा स्पष्टच बोलली.

                 सतीश त्यावर शांतपणे बोलला, ’ अग स्नेहा असे भेटून आणि संपर्क करून काही होत नाही आपल्याला, तुमचा चुकीचा समज आहे तो....... ‘    

                ‘ तुम्ही आधी बाथरूममध्ये जाऊन अंघोळ करा, सारे कपडे धुवायला टाका. स्वच्छ व्हा. मग बाहेर येऊन सांगा काय सांगायचे ते.’ स्नेहाला सतीशने तिकडे जाणे पटलेले दिसत नव्हते.

                 बाथरूममधून फ्रेश होऊन बाहेर आल्यावर सतीशने देव्हाऱ्यापाशी उभे राहून देवाला हात जोडले. क्षणभर चिंतन करून तो सोफ्यावर येऊन बसला. स्नेहाने आणलेला चहाचा कप घेतल्यावर सतीशला बरे वाटले.

                ‘ अग, तो प्रमोद आयुष्याची शेवटची घटका मोजतो आहे हॉस्पिटलमध्ये. आपल्या नात्यातले ते कुटुंब आज किती दुःखी अवस्थेत आहे माहिती आहे तुला ? आपण थोडा वेळ काढून त्याला बघायला जायला नको का  ? ‘

                ‘ नाही हो, तसे नाही. तुमचे चुकीचे नव्हते. पण हा असला आजार, त्यांचे जवळचे लोकच जात नाहीत त्याला पाहायला. मी धोका नको म्हणून तसे म्हटले तुम्हाला…, ‘ स्नेहा समजावणीच्या सुरात सतीशला म्हणाली.           

                 सतीश तीला म्हणाला, ‘ वेडी आहेस तू स्नेहा, हा आजार जीवघेणा आहे हे खरेय. पण नुसत्या जवळ जाण्याने किंवा बोलण्यामुळे या आजाराचा संसर्ग नाही होत. सगळे गैरसमज आहेत तुमच्या लोकांचे. कसे सांगू तुला मी  ?.......’

                तीने सतीशचा अविर्भाव पाहिला आणि ती गप्प बसली.

                सतीशने तीला समजावले. सारी हकीकत त्याने स्नेहाच्या कानी घातली.

                तो सांगू लागला, ’ प्रमोद भाईंचा एकुलता एक मुलगा. त्याला दोन बहिणी आहेत. पण त्या लग्न होऊन सासरी गेलेल्या. भाई फुटपाथवर स्टॉल लावायचे. तो धंदा आता चालत नाही. आई शिवणकाम करतेय. नशीबाने दोन तीन वर्षांपूर्वी प्रमोदला पोलीस खात्यात नोकरी मिळाली. किती खुशीत होते त्यांचे कुटुंब !

              ‘ नोकरी मिळाल्यानंतर प्रमोदला मुली सांगून यायला लागल्या. त्यातील एका चांगल्या मुलीचे स्थळ पाहून भाईंनी प्रमोदचे लग्न लावून दिले. प्रमोदचा सुखी संसार सुरू  झाला. सगळे कुटुंब आनंदात होते ‘.

              ‘ काही महिन्यांपूर्वी प्रमोदला हा गंभीर आजार जडला आणि सगळी घडीच विस्कटून गेली. या आजाराने पेशंटचे शरीर क्षणाक्षणाला खंगत जाते. त्यामुळे डॉक्टरांनी प्रमोदला लगेच हॉस्पिटलमध्ये उपचारासाठी दाखल व्हायला लावले. या धक्क्याने भाईंचे पूर्ण कुटुंब हादरून गेलेय. अजूनही ते सावरलेले नाहीत ‘.

              सतीशला मध्येच थांबवित स्नेहाने विचारले, ‘ एक विचारू  का ?, अहो, एवढ्या चांगल्या नोकरीच्या ठिकाणी प्रमोद होता, व्यवस्थित तब्येत होती त्याची, मग अचानक या आजाराची त्याला बाधा कशी झाली ? ‘

              सतीश गप्प राहिला थोडा वेळ. मग म्हणाला, ‘ मला काही समजायला मार्ग नाही..….पण त्याला तो आजार झालाय एवढे खरे. यातून तो बरा होणे कठीण आहे’.

              सतीशने पुढे सांगायला सुरुवात केली, ‘ डॉक्टरांनी खबरदारी म्हणून प्रमोदच्या बायकोची तपासणी केली. तीलाही या आजाराची लागण झाल्याचा रिपोर्ट मिळाल्यावर पुन्हा सगळे हादरून गेलेत ! आता ही अशी गोष्ट सांगणार कोणाला ? ‘

             ‘ ही माहिती आमच्या आईला प्रमोदच्या आईने सांगितलीय. त्या दोघी नात्यातल्या असल्या तरी मैत्रिणी सारख्या वागतात. प्रमोदच्या बायकोवर आता उपचार सुरू झालेत. मात्र तीच्या माहेरच्यांनी इथली परिस्थिती पाहिल्यावर स्वतःहून मुलीला माहेरी नेऊन ठेवलेय. ती माणसं आता या कुटुंबाशी संपर्कही ठेवत नाहीत ! ‘

             ‘ आणि आज मी हॉस्पिटलमध्ये पाहिलेला प्रमोद शेवटच्या वाटेवर आहे…….’

              सतीशने सांगितलेली सारी व्यथा ऐकल्यावर स्नेहाचे डोळे भरून आले.

              सतीशने तीला शांत केले व म्हणाला, ‘ सांग तू आता. आपण यात काय करू शकतो ? मला सारे कळल्यावर राहवेना. निदान आपण त्याला बघून, भेटून तरी यावे असे मला वाटले. म्हणून घाई करून आज एकटाच  प्रमोदला पाहून आलो. बिचाऱ्याला मी भेटल्यावर किती बरे वाटले माहितीय ? त्याला बोलायला जमत नव्हते, तरीही तो बोलत होता माझ्याशी. किती आशा वाटतेय त्याला जगायची ! ‘.

                ‘ काय झाले हे बिचाऱ्याचे. अहो, त्याच्या आईवडिलांना मनात काय वाटत असेल ? असे कुणाचेही होऊ नये कधी ‘. स्नेहा हळहळत म्हणाली. 

                 या विषयामुळे दोघेही रात्रभर अस्वस्थ होते.

                 काही दिवसांनी दहीकाला उत्सवाचा दिवस उजाडला. परिसरात सर्वत्र दहीहंडी पाहायला गर्दी झाली होती. त्या उत्साही वातावरणात बातमी आली की प्रमोद वारला ! भाईंचे कुटुंबीय जेथे राहायचे त्या चाळीत सारे लहानथोर रहिवाशी जमा झाले.

                 या दुर्दैवी घटनेमुळे दहीकाल्याचा उत्सव थांबवून सारे त्या कुटुंबाच्या दुःखात सहभागी झाले. जड अंत:करणाने प्रमोदची निर्वाण यात्रा निघाली. संसर्गाच्या भितीने त्याचे पार्थिव शरीर पूर्णपणे झाकले होते. फक्त मुखाकडील भाग, तोही लांबून पाहायची परवानगी मिळाली होती.

                 अशा दुःखद वातावरणात प्रमोद स्वर्गस्थ झाला.

                 त्यानंतर गणपती गौरी सणाच्या दोन दिवस आधी सतीश आई-बाबांना  भेटायला घरी गेला. कुटुंबाचा गौरी गणपती सण त्या घरी एकत्रित साजरा व्हायचा, त्यामुळे सणाची तयारी तेथे चालली होती. तेथे कामातून गप्पा मारताना मध्येच सतीशने आईला विचारले, ‘ आई, या वर्षी भाईंकडे गणपती आणणार की नाही ? ‘

                 आई म्हणाली, ‘ त्यांचेकडे गणपती दीड दिवसासाठी आणणार, असे भाई म्हणालेत. तुझ्याकडून ते पहिल्या दिवशीची पूजा आणि उत्तर पूजा करून घेणार आहेत. तू भाईंकडे आठवणीने जाऊन ये ‘.

                 तीचे बोलणे झाल्यावर बाबांनी त्याला विचारले, ‘ काय रे सतीश ? एवढी चांगली नोकरी लागली प्रमोदला. लग्नही झाले चांगल्या मुलीशी. मग अचानक असा आजार कसा काय झाला रे ? ‘ चांगला सोन्यासारखा पोरगा तो. अजून जगायला हवा होता रे…..’

                सतीश क्षणभर गप्प राहिला. मग त्याने बाबांना उत्तर दिले, ‘ हे बघा बाबा, आपल्याला यावर काहीच माहिती नाही, मग त्यावर कसे काय बोलणार ? फक्त जे काही झाले ते वाईट झालेय ‘.

                सतीश त्याच दिवशी भाईंच्या घरी गेला.

                भाई कॉटवर डोळे मिटून पडले होते. प्रमोदची आई घरात नेहेमीची कामे करीत होती.

                तीने सतीशला पाहिले. आपला उदास चेहेरा हसरा करीत ती त्याला म्हणाली, ‘ ये सतीश, बस बाबा ‘.

               भाईंनी आवाज ऐकला. ते लगबगीने  उठून बसले.

               ‘ घरी जाऊन आलास का तुझ्या ? ‘ भाईंनी सतीशला विचारले.

               ‘ हो भाई, तिकडेच होतो गणपतीची कामे करत. आईने तुमचा निरोप सांगितला ’.

                सतीशचे बोलणे झाल्यावर भाई त्याला म्हणाले, ‘ यावेळी दीड दिवसाचा गणपती आहे आमच्या घरी, तू इथे येशील ना ? तुझ्याकडून मी गणपतीची पूजा करून घेणार आहे. दुसऱ्या दिवशी उत्तर पूजा पण तुला करायचीय. येशील ना तू ? ‘

                सतीशकडे प्रमोदची आई दिनवाण्या नजरेने बघत होती. सतीशला वाईट वाटले. त्याला दाटून आले होते. पण त्याने स्वतःला सावरले. तो भाईंना म्हणाला, ‘ मी येईन त्या दिवशी. तुम्ही नका काळजी करू ‘.

                आता भाईंचे डोळे पाणावले होते. ‘ बघ सतीश, काय पाळी आणलीय परमेश्वराने आमच्यावर. आता त्याच परमेश्वराचे कार्य थांबवून कसे ठेवू मी सांग ? ‘. भाईंचे शब्द सतीश ऐकत गप्प राहिला.

                प्रमोदची आई डोळ्यातली आसवं पुसत सतीशला म्हणाली, ‘ पोराच्या चांगल्या संसाराला नजर लागली रे, देव आम्हाला इथे ठेवून त्याला का नाही घेऊन गेला  ?………..’

                सतीशने दोघांनाही समजावून शांत केले. तो म्हणाला. ‘ सगळे आता घडून गेलेय, पण तुम्ही एकटे वाटून नका घेऊ. आम्ही सगळे आहोत ना ? केव्हाही बोलवा. मी आहे, आमचे आई-बाबा आहेत…. ‘.

                भाईनी सारे ऐकून घेतले. मग त्याला म्हणाले, ‘ सतीश, आता तु लांब राहायला गेलायस ना ? तुला उशीर होईल घरी पोहोचायला. आता निघ तू बाबा. चतुर्थीला मात्र सकाळी आठवणीने ये, विसरू नको ‘.

               सतीश तेथून घरी निघाला. त्याची अस्वस्थता पुन्हा वाढली. त्याच्या नजरेसमोर भाईंचे खचलेले कुटुंब दिसू लागले. हॉस्पिटलमध्ये निपचित पडून राहिलेला प्रमोद दिसू लागला.

               सतीश स्वतःच्या मनाला विचारू लागला, ‘ दैव हे एवढे विचित्र असते काय ? काल अत्यानंदात असणाऱ्या कुटुंबाला आज ते दुःखाच्या खाईत लोटते ?, आणि एकाने केलेल्या कर्माचे भोग दुसऱ्याला भोगायला लावते ? ‘

               ‘ आता येणाऱ्या चतुर्थीला मी भाईंच्या घरी पूजा करताना माझी काय अवस्था होईल ?.................’

 

                                        :::::::::::::::::::::::::::::::