💐💐चित्रपट गप्पा💐💐

           शेखर कपूर दिग्दर्शित  ‘बँडिट क्वीन’ हा चित्रपट मी दोनदा पाहिला. एकदा ‘प्रभात’ आयोजित विशेष कार्यक्रमात २०१२ मध्ये व त्यापूर्वी पब्लिक थिएटरमध्ये १९९६ साली.

                आयुष्यात खूप दुखं भोगलेली एक स्त्री पुढे काय करू शकते, हे फुलनदेवीने जगाला दाखवून दिलेय. दुःख भोगल्यानंतरचे आयुष्यही तीच्या बाबतीत कठोर व दुर्दैवी निघाले. याचे चित्रण करणारा ‘बँडिट क्वीन’ चित्रपट समाज संवेदना जागृत असणाऱ्या प्रेक्षकाला आतून-बाहेरून अस्वस्थ करतो. यातील चित्रण एवढे भीषण व वास्तववादी आहे, की त्याचे इतर कलात्मक अंग व वैशिष्ट्य गौण ठरते.

                आज इतक्या वर्षानीदेखील आपल्या देशातील ग्रामीण स्त्रियांचे हाल संपलेले नाहीत. त्या अन्याय सोसत जगत आहेत. ‘मीडिया’ प्रामाणिकपणे व न घाबरता स्त्रियांच्या अन्याय प्रकरणात जाहीरपणे वाचा फोडू शकते.  मीडियाचा प्रभाव नक्की पडतो. त्यामुळे लोकं जागी होतात. समाजात अन्यायाविरुद्ध उठाव सुरू होतो. सुस्त प्रशासकिय यंत्रणेला दखलही घ्यावी लागते. मीडिया इतकेच ‘चित्रपट’ हे प्रभावी ‘माध्यम’ आहे. समाजभान ठेवून निर्माण केलेला दर्जेदार चित्रपट समाजाला जागृत करतो व समाजात बदल घडवून आणू शकतो.

               ‘बँडिट क्वीन’ या चित्रपटाने कित्येक संवेदनशील प्रेक्षकांना अस्वस्थ केले होते.

                हा ‘वास्तवदर्शी चित्रपट’ पाहून तुम्हीसुद्दा अस्वस्थ व्हाल………..

💐बँडिट क्वीन💐

              दिग्दर्शन-शेखर कपूर, संगीत-नझरत फतेह अली खान. प्रमुख भूमिका-सीमा विश्वास,  नवीन पांडे, मनोज वाजपेयी व रघुवीर यादव.

            ‘फुलनदेवी’ हा फुलन या तरुणीच्या आयुष्यात घडलेल्या भयाण हकीकतीचे चित्रण करणारा चित्रपट आहे. ही फुलन नंतर सरकारला शरण आली. तीने बहिणीच्या(दिवंगत) नवऱ्याबरोबर संसारही सुरू केला. नंतर ती राजकारणात शिरली होती. दुर्दैवाने काही वर्षांनी तीची हत्या झाली व तीची कारकीर्द संपली.

                संसार करणारी फुलन ही दरोडेखोर कशी झाली ? तीने एवढे खून का केले ? याचे उत्तर आपल्याला ‘फुलनदेवी’ पाहाताना मिळते. या चित्रपटात सतत समोर दिसणाऱ्या भीषण घटना प्रेक्षकाला अस्वस्थ करतात.    

                लहानपणी फुलनचे लग्न झाले, तेव्हा प्रौढ वयातील नवऱ्याने केलेली भोग-जबरदस्ती व छळ तीच्या मनात अंगार व द्वेष फुलवीत होता.        

                एकदा गवताचे भारे नेताना गाव सरपंचाच्या लंपट मुलाने बळजबरी करून, नंतर फुलनवर केलेल्या घाणेरड्या आरोपाने तीचे मन कष्टी झाले. या प्रकारानंतर सरपंचाकरवी छोटी पंचायत बोलावून फुलनवर खोटे ताशेरे झाडले गेले. यामुळे तीची आणखी घुसमट झाली. नवऱ्याचा आधारही तुटला होता.

               अशा स्थितीत दरोडेखोरांच्या एका टोळीकडून फुलनला पळविण्यात आले. तेथेही बळजबरीचा प्रकार टोळीच्या नायकाकडून घडला. ते कृत्य टोळीतल्या एका तरुणाला सहन झाले नाही. त्यातून हाणामारी झाली व  टोळीच्या नायकाला गोळी घालून ठार मारण्यात आले. मग तो तरुण टोळीचा नायक बनला. फुलन त्या टोळीत सामील झाली.

              फुलनच्या विरोधातला ठाकूर व त्याचे गुंड यांचेकडून टोळीच्या नवीन प्रमुखाला मारण्याचा प्रयत्न झाला. पण फुलनने पाळत ठेवून जखमी टोळी प्रमुखाला वाचवले. त्याला गुपचूप शहरात नेले. मात्र तेथे उपचार करणारा डॉक्टर पैशाच्या आशेने त्रास देऊ लागल्यावर नाईलाजाने दोघे परत फिरले. त्यांच्यावर पाळत ठेवली गेली आणि संधी साधून त्या नवीन तरुणाची(नायक) हत्या करण्यात आली.

              त्यानंतर फुलनला पळविले गेले. ठाकूरांची माणसे व त्यांचा नायक यांनी फुलनला एका अंधाऱ्या खोलीत नेऊन बांधले. तीच्यावर सामूहिक बलात्कार करण्यात आला. त्यानेही त्यांचे मन भागले नाही. मुख्य ठाकूर तीला म्हणाला, ‘ तहान लागलीय मला. पाणी आण जवळच्या विहिरीतून,’ ती रडली व नाही म्हणाली. तेव्हा तीला मारहाण झाली. शेवटी ती विहिरीकडे जायला निघाली.

              नराधमाने फुलनच्या वस्त्रावर हात घालून तीला पूर्ण नग्न केले. सुन्न अवस्थेत फुलन पाणी आणायला निघाली. त्यावेळी त्या नराधमाने पुढे येऊन तीचे केस पकडुन तीची धिंड काढली ! हा प्रकार गावातले लोक हतबुद्ध होऊन बघत होते !

              फुलनच्या आयुष्यातला हा प्रसंग चित्रपटातील सगळ्यात गंभीर प्रसंग आहे. पूर्ण नग्न झालेली दुर्दैवी स्त्री पाहाताना मन विषण्ण होते, चीड येते त्या ठाकुराची आणि हतबल झालेल्या बघ्यांची.

              फुलनला अगोदरच्या एका प्रसंगात पोलीस पकडतात, तेव्हा ते सुद्दा अत्याचार करतात.

              हे सगळे भोग फुलनला बदला घेण्यास प्रवृत्त करतात. नवऱ्याने केलेल्या जुलूमाचाही फुलन बदला घेते. टोळीच्या नायकाला व साथीदारांना घेऊन नवऱ्याच्या घरी जाते. त्याला गाढवावरून उलटी धिंड काढायला लावते. नंतर त्याला एका झाडाला बांधते. बंदुकीच्या दस्त्याने त्या नवऱ्याला बुकलून काढते, अगदी रक्तबंबाळ होईपर्यंत ! हे करीत असताना एकीकडे ती दुःखाने रडतही असते.

              अत्याचारामुळे पेटून उठलेली फुलन मोठ्या टोळीच्या नायकाकडे जाऊन तीची कैफियत मांडते. टोळीचा नायक फुलनला काही माणसे देतो. त्यांना घेऊन ती गावात जाते. समोर दिसलेल्या अत्याचारी ठाकुरांना ठार मारले जाते.

      हे हत्याकांड घडल्यानंतर पोलीस यंत्रणा सगळ्या टोळीच्या पाठी लागते. पोलीस अधिकारी   व्यवस्थित जाळे पसरतात व  फुलनसह सर्वांना शरण येण्याचे जाहीर आवाहन करतात.

                 फुलनदेवी शरणागत होते. मुख्यमंत्र्यांच्या पायाशी साथीदारांसह रायफल ठेवून ती पाया पडते, तेव्हा जमलेले लोक फुलनचा जयजयकार करतात. त्यावेळी शरणागत साथीदारांचे पुनर्वसन व त्यांना हक्काचा जमीन जुमला व  शेती-निर्वाहाची फुलन मागणी करते. येथे चित्रपट संपतो.

                हा चित्रपट प्रेक्षकांना सुन्न व अस्वस्थ करणारा चित्रपट आहे. थेट नग्न धिंडीचे दृष्य दाखविणारा हा पहिला भारतीय चित्रपट असावा.

               मात्र, ‘ स्त्रीवर्गाला न्याय देणारा हा चित्रपट, त्यातील काही प्रक्षोभक दृश्यांमुळे त्यांच्या विरोधात दाखविला जातोय, त्यात  स्त्रियांची जास्त अवहेलना होत आहे, काही समाजाबद्दल त्यात अन्यायकारक चित्रण आहे,’ असे विविध आरोप  करीत काही व्यक्ती व संस्था कोर्टात गेल्या. त्यामुळे, चित्रपटाच्या जाहीर प्रदर्शनावर त्यावेळी बंदी आली होती. नंतर सेन्सॉर बोर्डाकडून बऱ्याच चित्रणात काटछाट होऊन ‘फुलनदेवी’ प्रदर्शित झाला.

       दिग्दर्शक शेखर कपूर यांनी तेव्हा प्रेक्षकांना एका वृत्तपत्र मुलाखतीत आवाहन करून म्हटले होते की, ‘हा चित्रपट थिएटर मध्ये पाहू नका. व्हिडीओवर पहा. थिएटरमध्ये केलेली काटछाट माझ्या चित्रपटातील मुख्य गाभा नाहीसा करतेय. आता यापुढे मी भारतात चित्रपट काढणार नाही, कारण इथे माझ्या कामाचे चीज नाही. मला इथे न्याय मिळत नाही…..…’              

                पण, ‘पब्लिक’ थिएटरमध्ये निम्मा प्रेक्षकवर्ग हा गंभीरपणे चित्रपट बघत नाही, त्याला स्वतःचे मनोरंजन हवे असते. हा चित्रपट माझ्या मित्राने मेट्रोमध्ये पाहिला, त्यावेळी ‘फ़ुलनदेवी’ मधील शिव्यांची दृश्ये व  अत्याचाराचे चित्रण पाहाताना थिएटरमध्ये प्रेक्षक शिट्या वाजवित होते ! हे किती दुर्दैवी आहे.

       या चित्रपटात प्रत्येक कलावंताने मेहेनत घेऊन चांगला अभिनय केलाय. चेहेऱ्यावर असाह्य,  दुःखीकष्टी भाव व प्रसंगी संवेदनाहीन होऊन क्रूरता दाखविणारी  प्रमुख भूमिकेतील सीमा विश्वास ही तर उत्कृष्ट अभिनेत्री आहे.

                या चित्रपटाचा विषय गंभीर असल्याने त्यात संगीतास विशेष वाव नाही. मात्र दुर्दैवी घटनेचे चित्रण दाखविताना कारुण्यमय पार्श्वसंगीत तो प्रसंग गंभीर करते.

                राष्ट्रीय तसेच आंतरराष्ट्रीय पुरस्कार मिळालेला हा चित्रपट आपण जरूर पहावा.

                                                  :::::::::::::::::::::::::::::::