💐 वाचनछंद💐

💐 वाचनछंद💐

           मराठी चित्रपट सृष्टीमध्ये  विनोदी सिनेमाची निर्मिती, दिग्दर्शन आणि गीते  लिहून आपल्या ढंगदार अभिनयाने सर्व थरातल्या रसिक प्रेक्षकांचे  भरभरुन मनोरंजन करणारा एकमेव मराठमोळा कलाकार म्हणजे दादा कोंडके !

                दिसायला भोळसट अन बावळट चेहऱ्याचा हा नट अष्टपैलू कलाकर्मी  होता. या ‘ओरिजिनल’ नटाचे   सगळे सिनेमे हिट झाले होते. सर्वसामान्य रसिकांनी या चित्रपटांना ‘हाऊसफुल’ प्रतिसाद दिला. दादांच्या चित्रपटातील कथा तशी स्पेशल नसायची. पण नेहेमीचे जगणे आनंदी करणाऱ्या कथा व त्यातले  संवाद रसिकांना भावत होते. दादांचा रांगडा अभिनय आणि द्वयर्थी विनोद  ग्रामीण, तसेच शहरी प्रेक्षकांना खळाळून हसवत होता. व्हाइट कॉलरवाले प्रेक्षक दादांच्या सिनेमांना आणि त्यातल्या चावटपणाला नावं ठेवायचे, पण त्यांचे सिनेमे मात्र पाहायला जायचे ! मी दादांचा सोंगाड्या, पांडू हवालदार, आणि इतर काही सिनेमे पाहिलेत.

                या विनोदी अभिनेत्याच्या आयुष्याचा पट अनिता पाध्ये या सिद्धहस्त लेखिकेने  ‘एकटा जीव’ या प्रसिद्ध पुस्तकात शब्दबद्द केलाय. या लेखिकेने चित्रपटसृष्टी व कलावंतांविषयी चांगली पुस्तके लिहिली आहेत. ’एकटा जीव’ मध्ये  त्यांनी दादांना  चांगलेच बोलते केलेय. दादांचे बालपण, तरुणपण आणि चित्रपट सृष्टीतील त्यांची कारकीर्द, याशिवाय सुखदुःखाचे क्षण, यांविषयी दादा आपल्याशी बोलतात.

                या स्वर्गस्थ कलावंताचा जन्मदिन ८ ऑगस्ट आहे. हा योग साधून मी तुमच्याशी संवाद साधत आहे……..

💐एकटा जीव💐

लेखिका-अनिता पाध्ये……                           

                दादा कोंडके या अभिनेत्याने  प्रेक्षकांना त्यांची दुःख, ताणतणाव विसरायला लावून पोटभर हसवले. द्वय- अर्थी आणि  शृंगारिक  विनोद बेधडकपणे आपल्या सिनेमांतून ऐकवला व दाखवला. नाटकी अभिनय कधी केला नाही. आपल्या सिनेमांमुळे भरपूर पैसे कमावलेला हा माणूस अष्टपैलू आयुष्य जगला. आयुष्याच्या वाटेवर आलेले अनेक अडथळे धैर्याने पार करून तो पुढे जात राहिला.

                मात्र जवळच्या काही माणसांना नीट ओळखणे याला कधी जमले नाही, तेथे याची फसगत झाली. स्वार्थी पुतण्या आणि काही लबाड नातेवाईक व लोक जवळपास वावरत असताना हा प्रसंगी हतबल ठरला. त्याने आयुष्याच्या वाटचालीत साऱ्या वैभवाचा उपभोग घेतला, पण त्याचे ‘एकटेपण’च  त्याच्या सोबतीला राहिले.

                दादांना आयुष्यात कितीतरी महत्वाच्या व्यक्तींचा सहवास लाभला होता. भालजी पेंढारकर, मास्टर भगवान, शरद पवार, बाळासाहेब ठाकरे, ए.आर.अंतुले, काही समाजवादी नेते, गायक-गायिका लता मंगेशकर, सुधीर फडके, महेंद्र कपूर, आशा भोसले, संगीतकार राम लक्ष्मण, तसेच सिने कलावंतांत, पुष्पा भोसले, निळू फुले, राम नगरकर, साहित्यिक वसंत सबनीस, पू. ल. देशपांडे, उषा चव्हाण, पद्मा चव्हाण, अशी कितीतरी नावे आहेत. दादांनी या साऱ्यांविषयी आपल्या आठवणी रोखठोक आणि मनमोकळेपणे पुस्तकात सांगितल्या आहेत. हा माणूस शिवसेना  व बाळासाहेब ठाकरेंशी खूप एकनिष्ठ होता. दुर्दैवाने सेनेमध्ये दादांना फारसा वाव मिळाला नाही.

               ‘एकटा जीव’ मध्ये दादांनी  बऱ्याच सेलेब्रिटी नेतेमंडळींचे व काही खास कलावंतांचे ‘खरे’ रूप आपल्या समोर आणलेय. मात्र काही थोर माणसांचे ‘मोठेपण’ देखील सांगितलेय.

                 निर्माते दिग्दर्शक भालजी पेंढारकर दादांना आपला मुलगा मानत. दादांशिवाय बाबांना(भालजी) जेवण जात नसे. आयुष्यातील महत्वाचे निर्णय वडीलकीच्या नात्याने बाबांनी(भालजी) सांगावेत आणि दादांनी ते अंमलात आणावेत, असे दोघांचे नाते होते. बाबांची निरीक्षण शक्ती विलक्षण होती, याचा पडताळा दादांना वेळोवेळी येत होता. कोण ‘आतून’ नेमका कसा आहे, याची स्पष्ट कल्पना दादांना देऊन बाबांनी त्यांना वेळोवेळी सावधही केले होते.

                 दादांच्या सहवासात साधीसुधी, प्रामाणिक व  खात्रीची माणसंदेखील आली. दादांनी त्यांना चांगला मान दिला. वेळेला त्यांच्या उपयोगी पडले. त्यांनी केलेले ऋणही दादा कधी विसरले नाहीत. राजेश मुजुमदार, रामलक्ष्मण, वसंत सबनीस, पू. ल. देशपांडे,  आचार्य अत्रे, स्मगलर हाजी मस्तान, अमजदखान, महमूद, संजीवकुमार,……अशा कितीतर ‘ विशेष ‘ व्यक्तींशी  दादांचे चांगले संबंध होते.

                 स्वतःच्या आयुष्याची घडी बसविताना पहिलेच झालेले लग्न काही वर्षातच मोडले आणि हा विनोदी कलावंत उदास झाला. या उदासीच्या काळात दादांना साथ मिळाली ती हिरॉईनच्या रुपात दादांच्या सिनेमातून झळकलेल्या उषाताई चव्हाण या अभिनेत्रीची ! नंतर त्यांच्यात काही मतभेद घडले, पण मैत्री अभंग राहिली. काही नट्यांनी मात्र लोणी खाऊन मजा केली. लग्नासाठी मागणी घालणाऱ्या काही नायिकांना दादांनी नकार दिला खरा, पण शेवटी त्यांना (काहींच्या बाबतीत) दिलेल्या नकाराची खंतही वाटली.

                 हा माणूस खूप धाडसी होता. सुरुवातीला मुंबईत याने दादागिरीही केलीय ! मात्र हाच माणूस शिकारीचा शौकिन देखील होता. शाहिरी लिखाणातही याचा हातखंडा ! दादांनी वगनाट्य लेखन केलेय, गीतं लिहिलीत. गाण्याच्या चाली दादा सराईतपणे तयार करायचे. दादांनी सिनेमा सुरू केला आणि धमाल उडवून दिली ! त्यांचे जवळपास नऊ सिनेमे सर्वदूर महाराष्ट्रात धुमधडाक्यात चालले होते. ग्रामीण आणि शहरी प्रेक्षकांनी या सिनेमांना डोक्यावर घेतले. त्यांचे काही  सिनेमे दक्षिणी व गुजराथी भाषेत प्रदर्शित झाले आहेत. द्विअर्थी भाष्य करीत पांचट विनोद निर्माण करणारे संवाद फिल्म सेन्सॉर बोर्डाच्या कचाट्यातून सोडविताना हा चतुर निर्माता शब्दकोषातले शब्द शोधून ते नीट अभ्यासायचा. त्यानंतर ते शब्द जुन्या कवी-संतांचे संदर्भ देऊन सेन्सॉर सदस्यांपुढे सादर करायचा आणि त्यांची बोलती बंद करायचा !

                 हे सारे काही आपल्याला ‘ एकटा जीव ’या पुस्तकात वाचावयास मिळते. हे पुस्तक वाचताना प्रत्यक्ष हा धुरंधर कलावंत आपल्याशी मोकळेपणाने व  विश्वासून बोलतोय,असे वाटते. सिने पत्रकार-लेखिका  अनिता पाध्ये यांनी या पुस्तकाचे शब्दांकन-लेखन अगदी वास्तवपणाने केलेय, त्यामुळे  संवेदनशील वाचकाला ते भिडते व शेवटी वाचक अंतर्मुखही होतो.

 

                                                               :::::::::::::::::::::::::::::::