💐मनातलं जनात💐

💐मनातलं जनात💐

               महाराष्ट्रातील प्रसिध्द असलेली मॅजेस्टिक प्रकाशन संस्था, मुंबई यांनी विविध विषयांवरची हस्तलिखिते प्रकाशनपूर्व तपासणीसाठी मागविण्याची एक योजना जाहीर केली होती. हस्तलिखित साहित्य प्रकाशनयोग्य आहे अथवा नाही प याची तपासणी अभ्यासू व चिकित्सक, जाणकारांमार्फत होणार होती.
                आपण पुस्तक लिहिण्याएवढे कोणी लेखक-साहित्यिक नाही. आपण छंद म्हणून लिहितो.  त्यामुळे मनात असलेले दैनंदिनीत येते. व्यक्तही होता येते. दैनंदिनीचे अशा लिहिण्याला श्रेणी कोणती असेल ? या प्रश्नाचे उत्तर मिळण्यासाठी तपासणी आवश्यक वाटली, शिवाय, या दरम्यान भटकंती आणि इतर विषयांवरील काही लेख प्रसिद्द होत होते  साप्ताहिक, मासिक, आणि नियतकालिकांत.
                त्यामुळे तज्ञ साहित्यिकाच्या निरीक्षणानंतर आपल्याला ज्ञात होईल की आपण नेमके कुठे उभे आहोत ! हे विचार मनी धरून मी दैनंदिनीचा एक भाग प्रकाशकांकडे पाठविला. त्यात सगळे स्पष्ट केले होते.
               काही महिन्यांनंतर सविस्तर टिप्पणीसहीत एक पत्र मला प्राप्त झाले. ते वाचले. मनी गंभीर झालो. नेमक्या उणीवा समजल्या. यापुढे दैनंदिनी लिहिताना सुधारणा करायची, असे ठरवून लिखाणात सुधारणा करीत राहिलो. एकदम नाही पण हळूहळू वळणे घेत लिहीत राहीलो.
               आज या दैनंदिनी लिखाणात सातत्य नसले तरी लिहिणे थांबलेले नाही. उलट दररोजच्या घडामोडी आणि भवतालचे वास्तव अधिक लिहिते करीत आहे.
               आपल्या सरधोपट दैनंदिनी लिखाणावर मॅजेस्टिक प्रकाशन संस्थेसारख्या जाणत्या प्रकाशकांनी अभ्यासपूर्ण टिप्पणी करून अभिप्राय द्यावा, हे मी भाग्य समजतो.
               आज ही टिप्पणी जशीच्या तशी तुमच्यापुढे अशासाठी ठेवीत आहे, यदाकदाचित माझ्यासारख्या कोणी सहप्रवाशाला(छंदिष्ठ लेखन करणाऱ्या) त्याचा उपयोग होईल.
💐प्राध्यापक वि. रा. जोग यांची समीक्षण टिप्पणी—
             ‘’  ‘मॅजेस्टिक प्रकाशना’ कडे पाठविलेले, आपल्या दैनंदिनीचे सुमारे दीडशे पृष्ठांचे हस्तलिखित वाचले. गेली सुमारे पंधरा वर्षे आपण जी दैनंदिनी लिहित आहात त्यातील ४/८/८६ ते २०/११/८७ या काळावधीतील ही पाने !
• लिखाणावरून कळते की आपण (एक) मनस्वी आयुष्य जगता……ज्यात पोटासाठी चाकरी आहे, आईबाप-बहीण असे आप्त आहेत मुख्य म्हणजे आपला गिर्यारोहकांचा मेळा(ग्रुप) आहे आणि त्यातल्या अनेक तरुण-तरुणींसह तुम्ही कितीएक दुर्गभ्रमणादि मोहिमा केवळ छंद म्हणून पदर मोडून केल्या आहेत. तुमच्या यानिमित्ताने होणाऱ्या ओळखी-पाळखी आणि जुळत-तुटत जाणारे स्नेहबंध हाच तुमच्या या दैनंदिनीचा गाभा आहे. लिहिता लिहिता स्वतःचे हताशपण, उदासी, एकाकीपण व क्वचित तृप्तीही तुम्ही नोंदवता. या अशा भटकंतीच्या हौसेबरोबरच भिन्न भाषी चित्रपट पाहणे आणि त्याबद्दलच्या स्वतःच्या प्रतिक्रिया नोंदवणे तुम्हाला आवडते. वडीलधाऱ्यांच्या आपलं संगतीचेही तुम्हाला आकर्षण आहे. थोरांच्या मुलाखती घेऊन शक्यतर छायाचित्रासह त्या कुठल्या ना कुठल्या नियतकालिकात प्रकाशित व्हाव्यात अशीही तुमची आस आहे. तुमच्यात एक इहवादीही दडला आहे. म्हणून पूजा अर्चा- ह्यात तुम्ही गुंतत नाही. यौवक ऑन तुमच्या या दैनंदिनीत राजकारण मात्र जराही न यावं हे आश्चर्याचं वाटतं (अर्थात आजच राजकारण उबग आणणारं नकोसंच आहे म्हणा !) आणि एक….विवाह-बंधनातबद्दल तुम्ही मुग्ध का ? का हा एक गंड आहे.
•              अर्थात या साऱ्यात केंद्रस्थानी आहे तो तुमचा पदभ्रमणाचा सळाळता, चेतनदायी छंद. त्यासाठी तुम्ही तुमचे बजेट कोसळवता, आप्तांच्या ‘ओव्या’ झेलता, गृपच्या मिटिंगसाठी आणि इतर संपर्कासाठी कितीतरी पायपिटी करता…..का केवळ हा छंद म्हणून.
             ‘तुमचं लेखन’ आणि ‘लेखनातील तुम्ही’ याबद्दल लिहिलं तर बरंच तरीही थोडं…….लिखाण-‘लेखन’ म्हणून

1) लेखन स्वान्तसुखाय एवढ्याच हेतूने असेल तर ते निश्चितपणे समाधानकारक झाले आहे.
2) ते आहे अशा स्वरूपात प्रकाशित व्हावे असे वाटत असेल तर….
1) दैनंदिनीत ‘तुम्ही’ आरपार प्रकटायला हवेत, तुमची मतं-मनोगत-मतांतरं अजून रोखठोक सुस्पष्ट व टोकदार हवीत. मग तुमची चीड असेल तर एखाद्याविषयीचे ममत्व असेल अथवा अन्यही ..
ब) पदभ्रमण म्हणजे निसर्गसाहचर्य आणि इतिहासाशी गुजगोष्ट…पण      
       तुमच्या या ‘लेखना’त या दोन्हीचा इतका अभाव कसा ?
1) तुमचे मित्र  तुमच्या मैत्रिणी हाही या दैनंदिनीतील एक अविभाज्य घटक. तुम्ही मित्रांबद्दल लिहिता बरेचदा. मनःपुतही पण तरुण मैत्रिणींचा सहवास त्यांचं दिसणं-असणं, त्यांच्या वृत्ती प्रवृत्ती याबद्दल लिखाणात तुम्ही पुरेसे मोकळे होत नाही. हातचे राखता. असे का ? मनुज-निसर्ग नातं, माणूस आणि त्याचे आप्त, मानव व देव या नात्यां इतकच स्त्री-पुरुष, सखा-सखी नातं अनुभवण्याजोगं हृदय आणि रमणीय असतं असं नाही का आपल्याला वाटत ?
            असो, वरील गोष्टी मी मनापासून मांडल्या आहेत. आता खेळी तुमच्याकडे.’’

• प्रा. जोग यांनी लिहिलेल्या या निरीक्षण टिप्पणीशी मी सहमत आहे. आता त्यातून मी काय घेतले,  काय मिळवले, याविषयी थोडक्यात सांगायचे तर ही तपासणी मला ब्लॉगसह, सर्वच लेखनाकरीता उपयोगी ठरली आहे.
• माझ्या लेखनात पुरेसे मोकळेपण नव्हते.  पण नंतर थोडे मोकळे होऊन मी लिहिण्याचा प्रयत्न केलाय.
• आपण कधीही आपली दैनंदिनी पुस्तक रुपात प्रसिद्द करणार नाही,  असा मनी
निश्चय केलाय.
• बऱ्याच प्रसंगी दैनंदिनीत पूर्वी व नंतर लिहिलेली माहिती-घटना-संदर्भ खूपदा प्रसिद्दी-लेखनासाठी मला उपयोगी ठरत आहेत.
• दैनंदिनी लेखनात प्रा. जोग यांच्या टिप्पणीनुसार शक्य तेवढया सुधारणा करीत, हे लिखाण सातत्य ठेवले आहे. त्यामुळे आंतरिक समाधान मिळत आहे.

                                           ------------------------------------