💐मनभावन कविता, गीतं आणि गाणी💐

💐मनभावन कविता, गीतं आणि गाणी💐

        

                        ‘…………… श्रावण म्हणजे हिरव्या रंगाचे मुक्त प्रदर्शन. आषाढात जोरजोरानं पाऊस कोसळू लागला की जे जे बीज धरणात पडले असेल ते ते उगवून वर येते. कोवळ्या तृणांकुरांनी पृथ्वीचे विशाल अंग झाकून तर जातेच, पण ते उघडे बोडके दगडही,  त्यांच्या आसपासच्या डबक्यात पाणी साचले की हिरव्यागर्द शेवाळाची  मखमल पांघरून बसतात. उन्हाळ्यात ढग नसल्यामुळे आकाश उंच उंच जाते. खाली धरणी उघडी पडते. झाडेही पुष्कळशी नागडी उघडी असतात. आता पावसाळ्यात सृष्टीची भव्य नग्नता कुठे कुठेही दिसत नाही. पण हिरव्या रंगाची विशाल वस्त्रे एकावर एक लपेटून चंद्रावर उभे असलेले पाहिले की, खरोखरच डोळ्यांचे पारणे फिटले असे वाटते. मऊ माती नटली तर नवल नाहीच; पण ही पाणथळे आणि ते रुक्ष कठीण काळे फत्तर, यांना मखमालीचे पांघरूण घेताना पाहिले की मोठी मौज वाटते. अर्थववेदात शेवाळाला गंधर्वाचे दिव्य अन्न असे म्हटले आहे. ज्या जलाशयात माणूस जाऊ शकत नाही तिथेच हे उगवायचे. माणसाला शेवाळाचा काही उपयोग असू नये, त्याचा हातही त्याला लागू नये, असा हा  संकेत पूर्वकालीन कवींनी ओळखला म्हणून का त्यांनी शेवाळाला गंधर्वाचे अन्न बनवले ? या अन्नाला पाय लागला की, तुम्ही घसरून पडलाच म्हणून समजा. लांबूनच शेवाळाची शोभा पाहायची. किती नाजुक नखरा त्याचा ! श्रावणात खरोखर किती तृणे, वनस्पती उगवतात, त्यांची काही गणती ? पण या शेवाळाच्या गालीच्याची सर काही कुणाला नाही, आपल्या भारतीयांच्या खाद्याची  वर्णने सगळी चवीची. क्वचित आकाराची. भ्रमर, फुलपाखरे फुलांच्या पेल्यातून मध पितात. तथापि मधाचे रूप काही मोठे आकर्षक नाही. पण सृष्टीतल्या सर्व सौंदर्याचा भौतिक आणि कलात्मक आस्वाद घेणाऱ्या त्या सौंदर्यमूर्ती, सौंदर्यभक्त गंधर्वांचा आहारही सुंदर व अप्रतिम असावा यात नवल काय ? “…………….

                   किती सुंदर आणि समर्पक वर्णन केलेय या मनभावन श्रावण महिन्याचे ? पण हे शब्द माझे नव्हेत. तर,  थोर विदुषी दुर्गा भागवत यांचे शब्द आहेत.  आपल्या चिंतनशील लेखनाबरोबरच निसर्गाच्या विविध छटांचे लोभस वर्णन दुर्गाताईंनी ‘ ऋतुचक्र ‘ या त्यांच्या प्रसिद्द पुस्तकमध्ये केलेले आहे.

                 आज मी त्यांच्या शब्द प्रेरणेतून मला भावलेली चार प्रसिद्द काव्य-गाणी तुमच्यासमोर ठेवत आहे. ही गाणी वाचता वाचता तुम्हीही श्रावणमयी व्हाल……...

💐पाऊस, श्रावण अन काव्य-गाणी…………….

💐 कवियत्री शांता शेळके-

                शालेय पुस्तकात लहानपणी वाचलेली आणि प्रत्येकास गुणगुणायला लावणारी ही बालकविता…

                          

 ★  पावसाच्या धारा येती झरझरा……….

पावसाच्या धारा येती झराझरा

झाकळले नभ , वाहे सोसाट्याचा वारा

रस्त्याने ओहोळ जाती खळखळ

जागोजागी खाचांमध्ये तुडुंबले जळ

झळके सतेज, ढगांवर वीज

नर्तकीच आली गमे लेवूनिया साज

झोम्बे अंगा वारे, काया थरथरे

घरट्यात घुसूनिया बसली पाखरें

हर्षलासे फार , नाचे वनी मोर

पानांतून हळू पाहे डोकावून खार

झाडांचिया तळी, डोईवरी मारा

रानातील गुरे शोधिती निवारा

नदीलाही पूर, लोटला अपार

फोफावत धावे जणू नागीणच थोर

झाडांची पालवी, चित्ताला मोहवी

पानोपानी खुलतसें रंगदार छबी

थांबला ओझर, उजळे आकाश

सूर्य येई ढगांतून, उधळी प्रकाश

किरण कोंवळे भूमीवरी आले

सोनेरी त्या तेजामध्ये पक्षीजात खुले

धरणी हासली, सुस्नात जाहली

वरुणाच्या वर्षावाने मनी संतोषली.

💐बालकवी ठोंबरे-

                लहानपणी पुस्तकात वाचलेली, शिकलेली ही श्रावण कविता अजूनही मी गुणगुणतो……

               ★  श्रावण मासी हर्ष मानसी………..

 श्रावण मासी हर्ष मानसी हिरवळ दाटे चोहिकडे,

क्षणात येते सरसर शिरवे क्षणात फिरुनि ऊन पदे

वरती बघता इंद्र धनुचा गोफ दुहेरी विणलासे

मंगल तोरण काय बांधले नभो मंडपी कुणी भासे

झालासा सुर्यास्त वाटतो, सांज अहाहा तो उघडे

तरु शिखरावर उंच घरावर पिवळे पिवळे ऊन पडे

उठती वरती जलदांवरती अनंत संध्याराग पहा

सर्व नभावर होय रोखिले सुंदरतेचे रूप महा

बलाकमाला उडता भासे कल्पसुमांची माळीच ते

उतरुनी येती अवनीवरती ग्रहगोलाची की एकमते

फडफड करुनी भिजले अपुले पंख पाखरें सावरती

सुंदर हरिणी हिरव्या कुरणी निजबाळांसह बागडती

खिल्लारेही चरती रानी गोफही गाणी गात फिरे

मंजुळ पावा गाई तयांचा श्रावण महिमा एकसुरे

सुवर्ण चंपक फुलला विपिनी रम्य केवडा दरवळला

परिजातही बघता भामा रोष मनीचा मावळला

सुंदर परडी घेऊनी हाती पुरोपकंठी शुद्धमती

सुंदर बाला या फुलमाला रम्य फुले पत्री खुडती

देव दर्शना निघती ललना हर्ष मावे ना हृदयात

वदनी त्यांच्या वाचून घ्यावे श्रावण महिन्याचे गीत.

                  

   💐बा.सी.मर्ढेकर-

               हे सुद्दा माझे आवडते कवी. खूप विषय त्यांनी आपल्या कवितेतून हाताळलेत. आज येथे वाचूया त्यांची ही पाऊस कविता…..

                     ★  आला आषाढ-श्रावण……..

आला आषाढ-श्रावण

आल्या पावसाच्या  सरी;

किती चातकचोचीने

प्यावा वर्षा ऋतु तरी !

काळ्या ढेकळांच्या गेला

गंध भरून कळ्यांत;

काळ्या डांबरी रस्त्याचा

झाला निर्मळ निवांत.

चाळी चाळींतून चिंब

ओली चिरगुटे झाली;

ओल्या कौलारकौलारी

मेघ हुंगतात लाली.

ओल्या पानांतल्या रेषा

वाचतात ओले पक्षी;

आणि पोपटी  रंगाची

रान दाखवितें नक्षी.

ओशाळला येथे यम,

वीज ओशाळली थोडी,

धावणाऱ्या क्षणालाही

आली ओलसर गोडी.

मनीं तापलेल्या तारा

जरा निवतात संथ;

येतां आषाढ-श्रावण

निवतात दिशा-पंथ.

आला आषाढ-श्रावण

आल्या पावसाच्या सरी;

किती चातक-चोचीने

प्यावा वर्षऋतू तरी !

💐आरती प्रभू(चिं. त्र्य. खानोलकर)-

                     गानप्रेमींच्या परिचयाचे हे सुमधुर गाणे आपण  नेहेमी आकाशवाणीवर ऐकतो…...

        ★ येरे घना येरे घना……….

येरे घना येरे घना

न्हाऊ घाल माझ्या मना

फुले माझी अळुमाळू, वारा बघे चुरगळू

नको नको म्हणताना, गंध गेला रानावना

टाकुनिया घरदार नाचणार,नाचणार

नको नको म्हणताना, मनमोर भर राना

नको नको किती म्हणू, वाजणार दूर वेणू

बोलावतो सोसाट्याचा, वारा मला रसपाना.

येरे घना येरे घना……….

            -----------------------------------------------------------------------------------