💐निसर्गायण💐

💐निसर्गायण💐
                 ५ जून हा पर्यावरण दिन जगभरात साजरा होतो आहे. या निमित्ताने संवाद-परिषदा-प्रदर्शने, इत्यादी माध्यमातून आपली पृथ्वी हिरवीगार अन ‘ निर्मळ ‘ व्हावी, म्हणून सतर्क असणाऱ्या जगभरातील पर्यावरण प्रेमी संस्था, मान्यवर अभ्यासक-संशोधक, आणि तज्ञमंडळी वर्षभर झटून जागृती करीत आहेत.
                त्यांच्या या महान कार्यात आम्हाला, भोवतालचा निसर्ग अधिक निर्मळ करण्यासाठी कोणत्या पद्धतीने सक्रिय राहून खारीचा वाटा उचलता येईल, याविषयी आता बोलूया………………

💐हे होईल ?....................
                     निसर्गातील वातावरणाचा समतोल ठेवण्यासाठी आपण आपल्या परीने सक्रिय राहून जो काही खारीचा वाटा उचलायला हवा, त्याविषयी सांगण्यापूर्वी मला सन २००९चा पर्यावरण दिन आठवतोय.
                  त्यावेळी  एका प्रसिद्द वर्तमानपत्रातील चित्राने माझे लक्ष वेधले होते. पंजाबमध्ये युनिव्हर्सिटीच्या एका विद्यार्थ्याने स्वतःच्या पाठीवर पृथ्वीचे चित्र काढले होते, त्यात our planets needs us असे शब्द होते.
                   ते चित्र पाहताना मला एक खटकले. पर्यावरणाचा हा संदेश स्वतःच्या शरीरावर रंगवणे म्हणजे स्वतःच्या शरीराच्या पर्यावरणाची हानी करणे नव्हे काय ? हे जो करतोय, तो जगाला पर्यावरणाचा संदेश काय देणार ? त्याच्या शरीराची चामडी रंगाने दूषित झालीय, त्याचे काय ?
                    अर्थात,  हे अपवाद सोडले, तर पर्यावरण दिनी जागृतीचे ‘योग्य‘ कार्य करणाऱ्या व या चळवळीत सक्रिय असणाऱ्या साऱ्यांचेच आपण ऋणी असायला हवेय.
                    मला याक्षणी काही मोजके उपाय तुम्हाला सुचवावेसे वाटतात, जे दररोजच्या जगण्या वावरण्यात अजिबात कठीण नाहीत.  किमान, ऊर्जा, पाणी आणि अन्नाची बचत करून  आपण भवतालचे वातावरण निर्मळ अन सक्षम करण्यासाठी हातभार लावू शकतो.
*ऊर्जेची बचत—
            आपल्या घरातील उर्जा वापर कमीत कमी व्हावा, म्हणून स्वतःहून दक्षता घ्या. घरामध्ये संडास-बाथरूम, पंखा, ए.सी., गिझर, दिवे इ. वापरानंतर इलेक्ट्रीक बटन बंद करणारे विसरले असतील, तर त्यांना न झापता, ती बटने तुम्ही बंद करा.
      मोबाईल चार्जिंग करताना, बॅटरी अगदी कमी झाली असेल तर चार्जिंग करा. चार्जिंग चालू असताना फोन आला किंवा तो करायचा असेल तर प्रथम चार्जिंग बटन बंद करा.
        ऑफिसमध्ये काम झाल्यावर आपण लावलेली लाईट,  पंखा, एसी, कॉम्पुटर इ. स्वतःहून बंद करा. इतर ठिकाणीसुद्दा बटने विना वापराची चालू दिसली तर, ती बंद करा किंवा समजावून ती बंद करण्याचे प्रयत्न करा.
*पाणी बचत—


             घरी पाणी भरण्याची वेळ आली की, जुने पाणी टाकून द्या, फ्रेश पाणी भरा, अशा सूचना मिळतात. हे चुकीचे आहे.  अशावेळी ते जुने पाणी बाथरूममध्ये रिकाम्या बादली-भांड्यात ओतून ठेवणे योग्य आहे. त्याचा पुनर्वापर होईल. झाडांना-रोपट्याना व इतर कामाला ते वापरता येईल. भांडी साफसूफ करताना देखील उपयोग होईल.
*स्वच्छता—
       घराबाहेर रस्त्यावर आपण काही खातो वगैरे, उदा. चणे-शेंगदाणे खाणे, बिस्किटे, वेफर्स, कुरकुरे, केक्स, चॉकलेट्स, किंवा इतर कोणतेही खाध्य पदार्थ खाऊन झाले, की कागद-कपटे, रॅपर्स टाकायला जवळ कचरा डब्बा नसेल तर ? अशावेळी आपल्याजवळ असलेली बॅग, सॅकमधील साईड पॅकेट/कप्पा, यामध्ये ते तात्पुरते ठेवून द्या.
*अन्न पदार्थ--
     हॉटेलमध्ये आपण अधूनमधून जातो. तेथले पदार्थ चवीनं खातो आपण. हे खाणे संपविताना डीशमध्ये काही पदार्थ तसेच सोडून द्यायची, ते टाकायची सवय तुम्हाला आहे का ? नसेल तर खूप चांगले. तशी सवय असली तर ती सवय सोडून द्या आणि सर्व खाद्यान्याचा आस्वाद घ्या.
                              ll  सर्वाना पर्यावरण दिनाच्या हार्दिक शुभेच्छा ll


                                                                   :::::::::::::::::::::::::::::::::::