🌹🌹संस्थात्मक🌹🌹

 

              एका समाजसेवी संस्थेने मुंबईत वर्धापन दिन सोहळ्याचे आयोजन गेल्याच महिन्यात केले होते. साने गुरुजी राष्ट्रीय स्मारक ट्रस्ट हे त्या संस्थेचे नाव. या संस्थेचे आंतरभारतीय अनुवाद सुविधा केंद्र सुप्रसिद्ध विदुषी व कविअत्री नीरजा यांच्या अध्यक्षतेखाली कार्यरत आहे. विख्यात कविवर्य विंदा करंदीकर यांनी संस्थेस दिलेल्या देणगीमधून हे केंद्र ‘बाळशास्त्री जांभेकर स्मृती पुरस्कार संशोधनपर लेखक- भाषांतरकार-पत्रकारास देते. हा पुरस्कार यावर्षी अवधूत डोंगरे यांना समारंभपूर्वक प्रदान करण्यात आला. या निमित्ताने थोडेसे हितगुज..………..

🌹सुजाण लेखक-पत्रकार आणि सभोवताल🌹

               मराठी साहित्य वर्तुळात अवधूत डोंगरे हे नाव फारसे परिचित नाही. ही व्यासंगी व्यक्ती पत्रकार आहे. अवघ्या अडतीसच्या घरात असणाऱ्या या पत्रकार-लेखकाने जवळपास तीस पुस्तके लिहिलीत ! २००७ पासून लिहायला सुरुवात केलेल्या या लेखकाच्या नावे पांच कादंबऱ्या आहेत. एका पुस्तकास साहित्य अकादमीचा पुरस्कार लाभलाय. संत तुकाराम, शिवाजी महाराज, बहिणाबाई आणि न्यायमूर्ती महादेव गोविंद रानडे यांच्या कार्य-कर्तृत्वावर यांनी डोळस वृत्तीने अभ्यास केला आहे. ते नियमित ब्लॉग लेखनही करतात.

               दुर्गम भागात हा पत्रकार फिरलेला आहे. तेथील पीडित आदिवासींचे जीवन त्यांना नेहेमी अस्वस्थ करते. दुर्गम भागातील खाण व धातू उद्योग सुरू करण्यासाठी उद्योजक कंपन्यांची खरी भूमिका नेमकी कशी असते ?, सरकारी यंत्रणा खरोखर पीडितांच्या समस्यांबाबत गंभीर असतात की दुर्लक्ष करतात ?, स्थानिक आदिवासी बांधवांना कोणत्या वास्तवाला सामोरे जावे लागते ? असे सारे प्रश्न जाणून घेताना लागणारी सूक्ष्म निरीक्षण दृष्टी त्यांच्यापाशी आहे.

              अवधूत डोंगरेंचे लेखन त्यातूनच जन्माला येते. कथा, कादंबऱ्यांच्या माध्यमातून ‘वास्तव’ अधिक चांगल्या पद्धतीने व्यक्त करता येते व लिखाणाचे स्वातंत्र्य देखील मिळते, असे त्यांचे मत आहे. आपले कार्य सांगत असताना डोंगरेनी मागास भागातील स्थानिक आदिवासींचे विचार किती मोठे असतात, याचे एक उदाहरण श्रोत्यांना ऐकवले. सभोवताली भरपूर जागा असूनही स्थानिक आदिवासींचे घर ‘नऊ’ मीटरच्या वर जात नाही ! ‘आम्ही दिवसभर कामासाठी बाहेरच राहातो. रात्रीपुरता आसरा आम्हाला लागतो. मग कशाला हवेय आम्हाला मोठे घर ? आमचे घर तर “बाहेर” आहे’, हे सांगणाऱ्या आदिवासी बांधवांची दृष्टी किती विशाल असेल !

               या पुरस्कार समारंभात अवधूत डोंगरे यांची विशेष मुलाखत घेण्यात आली. पत्रकार अमेय तिरोडकर यांनी ही मुलाखत घेतली. गोयंका स्मृती पत्रकारिता पुरस्कार मिळालेली ही हरहुन्नरी व्यक्ती आहे. फ्रंट लाईन वृत्त समूहात पत्रकार म्हणून ते काम पाहतात. त्यांनी अवधूत डोंगरे यांना बरेच बोलते केले. परंतू बुजरा स्वभाव असलेले डोंगरे जास्त मनमोकळेपणाने बोलू शकले नाहीत, असे स्पष्ट जाणवले. हा अपवाद सोडला तर विलक्षण लेखन झपाटा असलेल्या अवधूत डोंगरे या लेखक-पत्रकाराने साऱ्या उपस्थितांना प्रभावित केले.

               पत्रकारिता विश्वात विश्वासार्ह काम करणाऱ्या पत्रकारांची सध्या वानवा असताना अवधूत डोंगरे व अमेय तिरोडकर यांसारख्या संवेदनशील वृत्तीने लिहिणाऱ्यांकडून समाजाला जागते ठेवण्याचे प्रशंसनीय प्रयत्न होत आहेत. ‘सतत वाचणारेही आता कमी वाचतात’ हे बोलण्याच्या ओघात आलेले अमेय तिरोडकर यांचे वाक्य खरे आहे. चांगल्या पत्रकारांना ‘वाचले’ही जात नाही.

              अशा परिस्थितीमध्ये सभोवताली असलेले अडथळे पार करून पुढे जाणे सुजाण लेखक- पत्रकारांसाठी साधी सोपी गोष्ट राहिलेली नाही. तरीही विचलित न होता असे पत्रकार-लेखक आपले काम प्रामाणिकपणे करीत आहेत.

                                       💐💐💐💐💐💐💐💐