💐थिएटरमध्ये💐

💐थिएटरमध्ये💐

            

            रसिकहो, सप्रेम नमस्कार,

                        ग्रामीण आणि शहरी रसिकांना परिचित असणारे लोकनाट्य-तमाशा, छोट्या,  तसेच उघडया कनातीच्या थिएटरमध्ये उत्साहाने पाहणारे हजारो-लाखो मायबाप रसिकजन आपल्या महाराष्ट्रात आहेत. विशेषतः गावखेड्यातली माणसं गावरान भाषेतील लोकनाट्य-तमाशा पाहताना अगदी रंगून जातात !             

                        साधीसोपी कथा वगाच्या रुपात, कधी नाट्यमय अंगाने  तर कधी विनोदी ढंगाने सादर करणाऱ्या हरहुन्नरी लोककलावंताना रसिकमनांची उस्फूर्त दाद मिळाली की, ते कृतकृत्य होतात. त्यांच्या लोककलेचे चीज होते. 

                        मुख्य वगापूर्वी हे गुणी कलावंत जी गवळण सादर करतात तीही अप्रतिम असते. श्रीकिसनदेव,  त्याचा परममित्र पेंद्या आणि देवाचे सवंगडी दही दुधाचा रतीब घालणाऱ्या तरुण गवळणींवर नजर ठेवून त्यांच्या खोड्या काढण्याचे प्रयत्न करतात. खमक्या स्वभावाची मावशी गोड, पण ठाम भाषेत तरुण गवळणींचे रक्षण करायला पुढे होते. या छोट्याशा ‘गवळण’ नाट्यकलाप्रकारात, वर्तमानातलं राजकारण विनोदी चिमटे काढीत तुमच्या समोर येते.

                        अशीच एक ‘गवळण’ मी लिहीलीय. पहा तुम्हाला आवडतीय का ते !...............

    

💐 || गवळण ||

              बाजारात(स्टेजवर) गप्पा चालू आहेत. पेंद्या, किसन देव आणि दोन सवंगडी यात सहभागी आहेत. किसन देव येरझाऱ्या घालतोय. सवंगड्याना हे पहावत नाही.

एक सवंगडी—किसन देवा, हे पाठीमागे हात ठेवत फिरणं थांबीव की आता.

किसन देव—कां बरं ? यात गैर काय आहे रे ? सांग की ?

सवंगडी २— आम्हाला हे कलियुगातल्या पृथ्वीवरल्या मंत्र्यांसारखं वाटतंय  देवा.

किसन देव—म्हणजे ?

सवंगडी १—किसन देवा, उदाहरणच देतो तुला. ही घे दुर्बीण(त्याचेजवळ एक दुर्बीण देतो. )

          पहा  आता. काय दिसतंय तुला त्यात ?

किसन देव—अरे, अरे ते बघ, मला  समोर एक उंच उभारलेली गोलाकार वास्तू दिसतेय, किती भव्य    

          प्राकार आहे तीचे !  आणि, आणि पेंद्या, मला त्या ठिकाणी उंचावर एक ध्वज   

          फडकताना दिसतोय बरं. तीन  रंगाचा ध्वज आहे तो.  (थोडा वेळ थांबून), मध्ये एक

          निळं चक्र सुद्दा आहे की ! किती डौलाने फडकतोय पहा तो ध्वज !

पेंद्या—अरे किसन देवा,  तो हाय पृथ्वीवरल्या एका सुंदर राष्ट्राचा

              म्हणजे(प्रेक्षकांकडे बोट दाखवून) या समस्त जनतेचा राष्ट्रध्वज !

किसन देव—राष्ट्रध्वज ? कोणत्या राष्ट्राचा बरं ?

सवंगडी २—भारत, हिंदुस्थान आणि इंडिया अशी तीन नावं हायेत या राष्ट्राला.

किसन देव—वां, वां, नावं किती छान आहेत बघा. अरे पण ? (देव परत दुर्बिणीत नजर लावतो)

                 तिथे जोरजोरात कितीतरी माणसं काही बोलताना दिसताहेत मला. काय चाललंय बरं      

          त्यांच्यात एवढं ?

सवंगडी १—किसन देवा, तो हाय एक लोकशाही देश. अन  लोकांनी निवडुन दिलेली मंडळी तिथल्या  

         जनतेची गाऱ्हानी त्यांच्या लोकसभेत मांडताहेत देवा.

किसन देव—लोकसभा ?

पेंद्या—देवा, लोकसभा म्हंजी लोकांनी निवडलेल्या जाणत्या लोकांची ‘सभा’. तीच लोकसभा.

किसन देव--इंटरेस्टिंग आहे बुवा हा देश !  (पेंद्या, आणि दोघे सवंगडी अटेंशनमध्ये पहारे

                       लावतात. किसन देव आता दुर्बीण हातात घेऊन पुन्हा तिकडे पाहू लागतो.)

सवंगडी २—किसन देवा, बघायची का तुम्हाला ही पृथ्वीवरली लोकसभा ? तुज्यासंग आम्हालाबी  

         सैर घडल की त्या पृथ्वीची.

किसन देव—होय तर, जाऊ या की त्या पृथ्वीवर.

सवंगडी १—देवा जाऊया की, पन जरा सबुरीनं घे. आधी इथली कामं पुरी तर होऊ दे.

पेंद्या—किसन देवा, होशियार,

किसन देव—हा हा, होशियार, (आणि दुर्बीण हातात घेवून नजर तिकडेच  असते).

                      मावशी व दोन गवळणी बोलत, गप्पा मारीत एक प्रदक्षिणा मारतात. मावशी सगळ्यात     

                 पुढे आहे. तीचा धक्का सवंगडी-१ ला लागतो. तो हेलपाटतो. पण स्प्रिंगप्रमाणे पुन्हा

                      सरळ होतो ! मावशी किंचाळते. )

मावशी—मेल्या, मला धक्का मारतोस काय ? (ती त्याच्यावर हात उगारते.)

सवंगडी २—(तीला थांबवीत) अग थांब, थांब मावशे, अग भाऊचा धक्का होता तो. तू पडाव तिकडे

                  नेलासच कां ?

मावशी—ऑ, काय म्हणालास ? (तिघांमध्ये चकमक होते.)

किसन देव—(त्याचे लक्ष या गोंधळाकडे जाते). अरे अरे, शांत व्हा तुम्ही बघू.

दोघी गवळणी –देवा, अरे किसन देवा, इकडे आमचा विनयभंग  होतोय, आन तू शांत कसा ?

किसन देव—पेंद्या, अरे काय तुमचा गोंधळ चाललाय हा ?                

पेंद्या—बायांनो, आधी तुम्ही शांत व्हा बघू. इथं आम्ही काय तुम्हाला धक्का मारायला उभं हाय

             व्हय ?

सवंगडी १—आमचा पहारा हाय इथं.

सवंगडी २—आमच्या परमिशन बिगर तुम्ही कशा पुढं निघता ते बघत व्हतो आम्ही.  

सवंगडी १—दाखवा बघू तुमचं...…(गवळणी ‘काय ?’ म्हणून किंचाळतात.) परमिट !

मावशी—परमिट ? म्हनजी ?

सवंगडी २—म्हनजी परवानगी, परवाना,

गवळण १—अय्या, परवाना ? परवा पन मीच आले होते की !

सवंगडी १—(कपाळावर हात मारीत) बोंबला, अगं परवाना म्हंजी परमिशन, जायचं यायचं  

         परमिशन.

मावशी—असं व्हय, मग बोल की तसं.

मावशी—अगं बया, मी ते घरीच ठेवुन आले की.

               (आता तिघीजणी खलबत करू लागतात.  थोड्या  मवाळही होतात. )

गवळण २—(अगतिक होऊन) अहो, तुम्ही असं अडवू नका ना. काय तरी करा की आता…

दोघे सवंगडी(एकाच वेळी)—नाय नाय, काय बी नाय जमायचं आता(याचवेळी पेंद्या किसन देवाला

                            बाजूला  खेचतो. बारीक आवाजात काही कुजबुजतो. खूणवाखुणवी होते.   

                                               आता देव  हातातला चष्मा बाजूला ठेवतो आणि पुढे होतो)

 किसन देव—(मोठया आवाजात)—काय गं गवळणींनो ? तुम्हाला ठाऊक नाही, आम्ही

                       परमिशनबिगर कुणाला जाऊ देत न्हाय ते ? काय ?

          (तिघीजणी देवाला वाकून पाया पडतात. तो थोडा शांत होतो. मग किसन देव त्यांच्या

                       पाठीवर हात(आशीर्वादाचे) ठेवतो).

मावशी—जयजयकार करते देवा किसन देवा….

किसन देव—मावशे, या गोड अन सुंदर गवळणींना कोठे बरे घेऊन चाललीस तू ?

मावशी—देवा माधवा, आम्ही तिघीजणी चाललोय मथुरेच्या बाजाराला.

पेंद्या—(एका गावळणीच्या हंड्यात पाहात) काय गं हे चमकतयं आत ? काय चांदीबिंदी घेवून

              चाललात की काय ? हे स्मगलिंग वाटतंय मला. किसन देवा, गडबड हाय बघ.

मावशी—(पुढे होते)- नाय नाय, देवा तसलं काय बी नाय आमच्याकडं.

गवळण १—किसन देवा, अरे हे दह्या दुधाचे हंडे हायत आमच्या कडे.

गवळण २—देवा माधवा, आम्हाला आधीच उशीर झालाय. बाजाराला जाऊ देना आम्हाला.

मावशी—जाऊ ना आम्ही पुढे ?

किसन देव—ते काही नाही.  पेंद्या, या तिघींना थांबव.  त्यांना परमिशन आणायला लाव. मगच

                       मथुरेचा बाजार.

                       (तिघी हताश होतात)

गवळण १—देवा, असा निष्ठुर नको होऊस.

                     (आता बासरीचे मंद स्वर घुमू लागतात. ते संगीत सुरू होते)

मावशी—पहा पहा, देवा, ऐक ते बासरीचे मधुर स्वर. असा रागेजुन नको जाऊस. अरे, हे सूर तू    

               साऱ्या गोकुळाला दिलंस ना ? त्या सुरांची तरी जाणीव ठेव की. माधवा ?

गवळण १—(आर्त स्वरात गवळण गीत म्हणू लागते).

                     (गवळण संपल्यावर)

किसन देव—(भारावून जातो). माझ्या सख्यांनो, मी एवढा रागावलो खरा. पण तुम्ही माझ्यावर मात

                       केलीत. (आपल्या सवंगड्यांकडे पहात), या साऱ्यांना जाऊदेत मथुरेला….

                  

          (सारेजण किसन देवाला नमस्कार करतात).

                                      (गवळण प्रवेश समाप्त)

विनंती—या गवळण प्रवेश नाट्याचा प्रयोग करण्यापूर्वी कृपया लेखी पूर्वपरवानगी घ्यावी—

             संपर्क—७५८८७२७५२२/     yescharudatta@gmail.com

                                              --------------------