💐💐चित्रपट गप्पा💐💐

           आज एका बांगलादेशी चित्रपटाविषयी माहिती देत आहे. प्रभात आयोजित कार्यक्रमात हा चित्रपट मला पाहायला मिळाला………..

💐जलाल स्टोरी(बांगला देश-२०१४)💐

दिग्दर्शक – अबू शाहिद इमान.

                 परंपरा सांभाळणारे अज्ञानी ग्रामस्थ आणि बाईला नगण्य स्थान देणारी पुरुषप्रधान संस्कृती, यांभोवती फिरणारे ‘जलाल स्टोरी’ चे कथानक आहे.

                  या चित्रपटात तीन प्रमूख घटना घडतात. पहिल्या घटनेत, एका गावाजवळून वाहणाऱ्या नदीच्या संथ प्रवाहात गावकऱ्यांना पाण्याचे घंगाळ(भांडे) तरंगताना दिसते. गावकरी कुतूहलापोटी ते घेतात. त्यामध्ये छोटेसे गोंडस लहान मुल असते ! या बेवारस लहान मुलाचे काय करायचे ? हा प्रश्न जमलेल्यांना पडतो. तेथे एक प्रौढ गावकरी उपस्थित असतो. गरजू लोकांना मंतरलेले पाणी देणे हे त्या दैनंदीन काम. तो गृहस्थ

 लहान मुलाला स्वतःकडे घेतो व आपल्या घरी नेतो. लहान मुलाचे नाव जलाल ठेवले जाते. घरातील पत्नीला मात्र नवऱ्याने मुलाला घरी आणलेले पटत नाही. ती नवऱ्याला विरोध करते, वाद घालते. पण नवरा तीचे ऐकत नाही. अखेर ती मुलाला सांभाळते. तिला मुलाचा लळाही लागतो.

                  मात्र त्या मुलाला घरी आणल्यामुळे गावात वाद सुरु होतात. संबंधित कुटूंबही चिंतेत पडते. हे प्रकरण गाव पंचायतीत जाते. तेथे सुनावणी होऊन सर्वांसमोर निवाडा होतो. सापडलेले मूल परत पाण्यात सोडायचा निर्णय होतो.

                  दुसऱ्या घटनेत, एक सधन गावकरी मुल व्हावे म्हणुन बाहेरच्या मांत्रिकाला बोलावून अघोरी उपाय सुरु करतो. तीन बदकांचा त्यापायी बळी द्यायचे ठरवतात. त्या घरात लहान कळत्या वयातला आश्रित मुलगा आहे. त्याला हे सारे विचित्र वाटते. पण तो काही करू शकत नाही. मांत्रिक त्या बाईला भोगतो. ती हे सहन करते, कारण नवऱ्यानेच असले उपाय करुन घ्यायचे ठरवलेय l.

                  मंत्रिकाकडून दोन बदके बळी दिली जातात. तिसरे बदक मात्र लहान मुलगा पळवतो. ते नदीत सोडून देतो. मांत्रिकाला हे समजते. मग मुलाला मारहाण होते. नंतर मांत्रिक त्या गावकऱ्याला म्हणतो, ‘हा मुलगा म्हणजे तुझे संकट आहे. याला फेकून दे पाण्यात.’ त्यानंतर मुलाला बळजबरीने गोणत्यात भरतात. गोणते पाण्यात नेऊन सोडतात. ते पोरगं आणि बाई आक्रोश करतात.

                  त्यानंतरची घटना एका उद्योगी गावकऱ्याच्या घरात घडते. त्याच्या समवेत राहणाऱ्या बाईला त्याच्यापासून दिवस गेलेत. मात्र त्याला ते मुल नकोय. तसे प्रयत्न तो सुरु करतो. ती बाई त्याला कसेबसे समजावून मुल जन्माला घालते. बाळंतपणात मात्र बाई मरते. फक्त मूल जगते. मग मुलाला पाण्याच्या घंगाळात ठेवून नदीत सोडले जाते.

                  एक आश्रित तरूण त्या बाईचा परिचीत असतो. त्याला हे बघवत नाही. तो पाळत ठेवून ते मूल पाण्यात सोडल्यावर नदीत उडी मारतो, पण नदीत वाहणारे घंगाळ त्याच्या हाती लागत नाही. तोसुद्धा पाण्यावर येत नाही !

                   चित्रपटातील या तीन घटना एकमेकांशी संबंधित आहेत. पण त्यांची मांडणी विस्कळीत झाल्याने कथा एकसंघ न होता तुटक होते आणि चित्रपटाचा प्रभाव कमी करते.

                   हा अपवाद सोडला तर, सर्व कलावंतांनी समरसून भूमिका केलेला हा चित्रपट चांगला आहे.

                   राजकीय दृष्ट्या बांगला देश अस्थिर आहे. राजकीय परिणाम चित्रपट निर्मितीवर बऱ्याच अंशी होतो, म्हणुन त्या देशात चित्रपट निर्मिती कमी होत असावी. गरीबी, नैसर्गिक आपत्ती, धार्मिक बाबी, निरक्षरता, परंपरा, हे सारे सांभाळीत पूढे जाणे त्या देशापूढे मोठे आव्हान आहे. कोणत्याही परदेशी चित्रपटांत वास्तव चित्रण प्रत्यक्ष–अप्रत्यक्षपणे दिसतेच असे नाही. बांगला देशी चित्रपटातून अशी अपेक्षi आम्ही का करावी ?

                                                                :::::::::::::::::::::::::::

💐💐परिसर💐💐

 

           विद्येचे माहेरघर, श्रीविठुरायाच्या आषाढ वारीचे प्रवेशद्वार असलेले, श्रमिकांना सामावणारे, पेशवाईच्या खाणाखुणा अजूनही सांभाळणारे, ऐतेहासिक गिरीदुर्गांच्या सानिध्यात, आणि मुळा-मुठा नदीच्या काठी वसलेले पुणे हे कीर्तिवंत शहर आहे.

                 ही पुण्यनगरी पूर्वीपासून माझी आवडती नगरी आहे, मी मुंबईकर असलो तरी ! मुंबईहून बसने अथवा रेल्वेने प्रवास करताना खंडाळा-लोणावळा घाटात हिरव्या डोंगररांगांनी स्वागत करणारे पुणे मला जवळचे वाटते आणि पुण्यातील अनेक आठवणी मनी दाटतात…………..

💐आठवण साठवण पुण्याची💐

           ८५ साली, ‘ आमच्या पुण्यात गणपतीचा उत्सव दिमाखात साजरा होतो. तो पाहायला एकदा तरी या ’ असे आमच्या ग्रुपमधील एका दोस्ताने म्हटले आणि आमची मित्रमंडळी निघाली पुण्याला ! त्यात मी होतो. लोहगावजवळील म्हाडा(पूर्वी पुण्यात म्हाडाला ‘फाडा’ असे नाव होते ! ) वसाहतीत आम्ही त्यावेळी राहिलो होतो.

                ही माझी पुण्यातील पहिली सफर! या सफरीत आम्ही रात्रभर फिरून गणपती व रात्रीची रोषणाई पाहीली. कसबा पेठेतील गणपती, तांबडी जोगेश्वरीचा गणपती, रंगारींचा गणपती, दगडूशेठ हलवाईचा गणपती, मार्केटचा गणपती, असे कितीतरी सार्वजनिक गणपती त्यावेळी पाहिले. तेथे भवानीवाडा म्हणुन प्राचीन वास्तू आहे, शिवशाहीर बाबासाहेब पुरंदरे त्या ठिकाणी निवांत बसलेले होते. त्यांची भेट घेण्याची संधीही मिळाली. त्यानंतर एकदा प्रसिध्द साहित्यिक व गिर्यारोहक गो. नी. दांडेकर म्हणजेच ‘गोनीदां’ यांची मुलाखत घेण्याच्या निमीत्ताने पुण्यातील त्यांच्या निवासस्थानी भेट घेतली होती.

               पूढे अधून मधून कोणत्या ना कोणत्या कामानिमित्ताने पुण्यात जायला मिळाले. गिर्यारोहण पुण्याच्या आसपास होऊ लागले. राजगड, पुरंदर, भोर जवळचे किल्ले… थोडक्यात पुणे काहीसे परिचयाचे झाले.परंपरा जपणारे, चिकित्सक नजरेने इतरांना टिपणारे, ज्ञानलालसा जागी ठेवणारे, आणि जागृत असे पुणे मला आपलेसे वाटले.

               मात्र एक अपवादात्मक प्रसंग इथे सांगायला हवाय. १९८६ साली आम्ही चार मित्र सिक्कीम – दार्जिलिंग येथील हिमालयीन गिर्यारोहणाचा अभ्यासक्रम पूर्ण करून सीलीगुढी मार्गे नेपाळला फिरायला चाललो होतो. तेथे पुण्यातील एक वयोवृध्द जोडपे भेटले. त्यांचा मुलगा भिलाई येथील टाटा स्टील कंपनीमध्ये मोठ्या हुद्द्यावर कामाला असल्याची माहिती त्यांनी दिली. त्यावेळी ते एका अडचणीत सापडले होते. मुलाशी संपर्कही होत नव्हता. आम्ही त्यांना धीर दिला व आमच्या परीने त्यांची अडचण सोडवली. त्याचा त्यांना खूप आनंद झाला.

               योगायोगाने हे जोडपे आम्हाला परतीच्या प्रवासात पुन्हा भेटले. किरकोळ गप्पा झाल्यावर त्यांनी पुन्हा आमचे आभार मानले. ‘ पुण्यात आमच्या घरी नक्की या बरं का,’ अस ते म्हणाले. पुण्यातल्या सदाशिव पेठेतील निवासी पत्ता देऊन आम्हा चौघांना यायचे त्यांनी आमंत्रणही दिले.

               ते मी लक्षात ठेवले होते. नंतर मित्रासह एकदा पुण्यात आलो असताना त्यांची भेट घ्यायची ठरविले व सदाशिव पेठ गाठली. त्यांचे घर शोधून काढले. आम्ही अवचित दारात अवतीर्ण झालो, तेव्हा त्यांनी ‘ कोण तूम्ही ? कोणते काम होते ?’ असे विचारून माझ्यावरच गुगली टाकली !

                मागचे सविस्तरपणे त्यांना सांगीतले. ते त्यांच्या स्मरणात येईना ! मग तेथून निघायचा विचार केला, तेवढ्यात आजोबा म्हणाले, ‘हा, हा, थोडेसे आठवतेय, आम्ही तिकडे गेलो होतो गेल्या वर्षी…...’

               त्यानंतर सद्गृहस्थांनी ‘ या, तूम्ही आत या ‘, म्हणत आमचे स्वागत केले. आजीने पाणी आणून दिले. मी वेड्यागत मागच्या घटना पुन्हा त्यांना सांगत राहिलो. ते दोघेही ढिम्म होऊन ऐकत होते ! मग सरळ उठून उभे राहिलो. ‘ इकडे पुण्यात आलो होतो, म्हटले जाऊन येऊ तुमच्याकडे, म्हणुन सहज आलो होतो ’, एवढे म्हणुन निघालो. मग आजोबांनी आम्हाला थांबविले. आजीने आत जावून आंब्याच्या फोडी आणून खायला दिल्या ! आम्ही इथून लवकर निघायच्या मनस्थितीत असल्याने आजोबांनी ‘ खा, खा ‘ चा आग्रह धरल्यावर आंब्याच्या काही फोडी घाईघाईत खाल्ल्या आणि त्यांचा निरोप घेतला. हा अपवाद वगळला तर पुणे मला जवळचे वाटते.

                पुण्यातली बुधवार पेठ, तेथून जवळच असलेली तुळशी बाग, श्रीमंत दगडूशेठ हलवाई गणपती, शनिवार वाडा, बळवंत चौक, दिवस रात्र वर्दळीचे पुणे स्टेशन आणि स्वारगेट या ठिकाणी वावरताना बरे वाटते. आठवडाभर हा भाग गजबजलेला असतो. मंगळवार, संकष्टी, अंगारकी, माघ- भाद्रपद या काळात रस्त्यात वाहने आणि माणसे यांची कोंडी होते. पण आता त्याची सर्वांना सवय झालीय.

                काळनिहाय पुणे आता बरेचसे बदललेय. जुने वाडे, बोळ आता फारसे दिसत नाहीत. त्यांची जागा मॉडर्न इमारती- टॉवर्सनी घेतलीय. पुण्यातील बस सर्व्हीसही खूप सुधारलीय. पण वाढत्या गर्दीला ती किती पुरेशी पडणार ?

                पुणे विद्यापीठ नवनवे अभ्यासक्रम आणत आहे, पण विद्यार्थ्यांचे लक्ष खासगी टीपटॉप विद्यापीठांच्या श्रीमंत महाविद्यालयांनी वेधून घेतलेय. गणपतीसणाचा उत्साह आज टिकून असला तरी पुर्वी रात्रभर लाईट रोषणाई बघायला मिळायची, ते चित्र आता नाही. विसर्जन मिरवणुकीचा प्रदीर्घ जल्लोष मात्र वाढतो आहे.

                पुणेरी मिसळ आणि चितळ्यांची बाकरवडी आजही खाद्य प्रेमींच्या सेवेत आहे. शिस्तीच्या सूचना देणारी पुणेरी हॉटेल्स आता कमी झालीत. आता पुण्यात रुबाबदार मेट्रो रेल्वे दाखल झालीय. हळू हळू ती पुण्यात मार्गस्थ होत आहे. पुणेकरांनी तीचे उत्साहात स्वागतही केलेय.

                 या मनस्वी पुण्यात गौरवशाली वास्तू, संस्था आणि स्थळे असंख्य आहेत. त्यातील शनिवार वाडा, सारस बाग, राजा केळकर स्मृती संग्रहालय, आगाखान पॅलेस, पर्वती, हमाल पंचायत, मुक्तांगण, मधुरांगण, आणि ‘जीजीआयएम’ ही गिर्यारोहकांची महाराष्ट्रातली पहिली प्रशिक्षण संस्था. या वास्तू म्हणजे साऱ्या पुण्याचे चिरंतन वैभव आहे.

                आपण पुणेकर असाल तर माझ्याशी सहमत व्हाल. पुणेकर नसलात तरी पुण्याच्या प्रेमात पडाल, माझ्यासारखे !

                                                             ::::::::::::::::::::::::

💐💐सुविचार-काव्यकण💐💐

..........म्हणे गोरा कुंभार विठ्ठल मंत्र सोपा | एकवेळ बापा उच्चारीरे ||……..

                                                            --संत गोरोबा काका कुंभार

                                                         समाधी दिन – १० एप्रिल १३१७.

                                                    :::::::::::::::::::::::::::::::::

             

💐💐निसर्गायण💐💐

                 निसर्ग अन् आपलं आयुष्य यांचं एकमेकाशी नातं असतं. हे नातं जेवढं गहिरं होत जातं, तेवढी जगण्याची गोडी वाढत राहते. याची चांगली अनुभूती मला वेळोवेळी मिळालीय. फिरण्या भटकण्याच्या नादापायी निसर्गाचे सानिध्य मला मिळते आहे. निसर्गाची वेगवेगळी रूपं आणि गुणवैशिष्ट्ये न्याहाळताना माझे मन नेहेमी प्रफुल्लित होत असते. सकाळ उजाडते, तेव्हा सवयीने मला जाग येते. मग भरभर सारे आवरून माझी पावले घराबाहेर पडतात.

                सकाळच्या शांत समयी निर्मनुष्य रत्यावरून सफर करीत, दूरवरची डोंगररांग न्याहाळत मी संकुलातील उद्यानात प्रवेश करतो………..

💐मॉर्निंग वॉक💐

       आपण रोज सकाळी उठतो. अगदी फ्रेश वाटण्याची ही वेळ, कारण रात्रीच्या विश्रांतीनंतर बहुतेकजण अगदी ताजेतवाने होतात. मात्र याला काही अपवाद आहेत. काहींना सकाळी लवकर उठायचा कंटाळा येतो ! काहीजण रात्री उशिरापर्यंत मोबाईलशी खेळत जागरण करतात, काहींना नोकरी धंद्यासाठी सकाळीच पळापळ करावी लागते ! मात्र मनात आणले तर या सगळ्यातून आपण थोडा वेळ काढून ‘मॉर्निंग वॉक’ साठी घराबाहेर पडू शकतो.

                माझ्या बाबतीत म्हणायचे झाले तर, सवयीने रोज पायपीट करताना सकाळची शांत व निशब्द वेळ मला आतून बोलकी करते ! मी किती भाग्यवान आहे माहितीय ? माझ्या निवासी परिसराभोवती निळेभोर विस्तीर्ण आकाश आहे. दूरवर दिसत असली तरी हिरवागार डोंगररांग आहे. अवकाशातील सूर्य- चंद्र- ताऱ्यांचे मला नित्यदर्शन होते. हे सर्व पाहताना माझे मन उत्साहाने बागडू लागते ! चांगले विचार सुचू लागतात. दिवसभराच्या कामांची नीट आखणी होते. काही प्रश्नांवर मार्ग दिसू लागतो.

            सकाळच्या ‘प्रभात फेरी’ला आम्ही शहरवासी ‘मॉर्निंग वॉक’ म्हणतो. उन्हाळा असो, पावसाळा असो, की थंडी असो, मी मॉर्निंग वॉक सहसा चुकवत नाही.

       उद्यानात चार-पाच राऊंड मारून झाले की मी बाहेरील प्रशस्त रस्त्यावर येतो. अगदी कमी वर्दळीच्या रस्त्यात लांबवर एक फेरी मारली की माझा परतीचा प्रवास सुरू होतो.

               आमच्या उद्यानात मध्यभागी एक व्यासपीठ बांधलेय. कधीमधी तेथे कार्यक्रम साजरे होतात. दिवसभर हे उद्यान खुले असते. या ठिकाणी योगासनं करणाऱ्या महिलांचा ग्रूप आहे, ध्वजगीत म्हणणारे आर.एस.एस. चे शिस्तबध्द स्वयंसेवक आहेत. स्केटिंग शिकणारी मुलं आहेत. क्रिकेट-फुटबॉल खेळणारे तरूणदेखील आहेत. शारीरिक व्यायाम करायला विविध प्रकारची साधने उद्यानात ठेवली आहेत. तेथे काही लोक नियमित व्यायाम करीत करतात.

                 मैदानी खेळ खेळण्यासाठी मध्यवर्ती मोकळी जागा आहे. एका कोपऱ्यात बाकडी टाकून निवांत बसणारांसाठी बाकड्यांची व्यवस्थाही केलेली आहे. लहान मुलांना आवडणारी घसरगुंडी व कसरतीची साधने स्वतंत्र जागेत उपलब्ध आहेत.

                   या उद्यानात प्रवेशद्वारी प्राजक्ताचे झाड आहे. त्यावर उमलणारी प्राजक्ताची नाजूक फुलं मंद सुगंध सभोवताली पसरवत असतात. ही फुलं श्रावणात भरभरून येतात. आता वसंत ऋतूत देखील त्यांचे आगमन झालेय. पण अधून मधून ती येत नाहीत. योगायोग म्हणजे समोरच असणारी ‘पारिजात’ सोसायटीची उत्तूंग इमारत रोज प्राजक्ताच्या फुलांकडे पहात स्मित हास्य करीत असते.

                  प्राजक्ताचे झाड सोडले तर या उद्यानात सर्व विदेशी जातीची फुलझाडे लावलेली आहेत. दोन चार ठिकाणी जास्वंदीचे आहे, पण तिला फुलं काही येत नाहीत.

                  सकाळच्या प्रसन्न वातावरणात माझी पावलं पुढे जात असताना आकाशात अवचितपणे चंद्र, उगवता सूर्य, तारे आणि पक्षांची रांग दिसू लागली की, माझी चालण्याची गती मंद होते. कधी कधी तर आकाशात भरधाव वेगाने पुढे जाणारे रॉकेट पाहायला मिळते.

                   शनिवार रविवारी लोकांची मैदानात वर्दळ काहीशी वाढते. स्केटिंग शिकणारा मुलांचा समूह, क्रिकेट अन् फुटबॉल खेळणारी तरूण मंडळी मुलं मैदानात जल्लोष करीत असतात. एरव्ही मैदानात प्रदक्षिणा मारणारे माझ्यासारखे निसर्ग प्रेमी, संघाचे स्वयंसेवक, योगासनं करणाऱ्या महिला आणि नेमाने शारीरिक सराव करणारी मंडळीच मैदानाचा लाभ घेत असतात.

                   आमच्या उद्यानालगत एक पोलीस चौकी वसलेली आहे. मात्र ती कायम बंद अवस्थेत असते ! आता चौकीच्या आवारात रान वाढलेय. या दुर्लक्षित ठिकाणी रात्री अपरात्री पोलिसांऐवजी गर्दुल्ले आणि दारुडेच आढळतात !

                   हे उद्यान गणपती-गौरी विसर्जन, राजकीय-सामाजिक कार्यक्रम आणि शाळा-कॉलेजच्या कार्यक्रमांकरीता उपलब्ध करुन दिले जाते. मात्र या कालावधीत उद्यानात वावरण्यावर निर्बंध येतात. आता तर निवडणूक जवळ आलीय. मतदानाच्या निमीत्ताने उद्यान लवकरच पूर्णतः बंद ठेवले जाईल.

                  या अडचणी सोडल्या तर सर्व ‘मॉर्निंग वॉक’ प्रेमींचे स्वागत करण्यासाठी आमचे उद्यान सदैव तत्पर असते.

                  मग कधी येताय आमच्या उद्यानात ‘मॉर्निंग वॉक’ करायला ?

                                                   :::::::::::::::::::::::

💐💐भटकंती मनसोक्त💐💐

           या आगळ्या भटकंतीमध्ये जलप्रवासात आमच्यावर आलेले जीवघेणे संकट व मुक्कामी भेटलेल्या एका मनस्वी अवलियाकडून अवगत झालेले ज्ञान-प्रबोधन, हे सारेच संस्मरणीय आहे………

💐सागरगड-सिद्धेश्वरची अध्यात्मिक सफर💐

          या सफरीवर आम्ही चौघेजण होतो. मुंबईतील भाऊच्या धक्क्यावरून लॉन्चने रेवस व पूढे बस किंवा टमटम रिक्षा पकडून पुढचा प्रवास करायचा होता.

               सागरगडला जाण्यासाठी अलिबागच्या अलीकडे असलेल्या खंडाळा गावी उतरावे लागते. तेथून चढणीच्या वाटेवर सिध्देश्वर आश्रम आहे.

               भाऊच्या धक्क्यावर आम्ही पोहोचलो तेव्हा कळले की काही आकस्मिक कारणाने रेवसला जाणारी लॉन्च सेवा तात्पुरती बंद झालीय ! त्यामुळे मोठी पंचाईत झाली. तेव्हा आम्ही पनवेलमार्गे अलिबागला जायचे ठरवले. एवढ्यात एका स्थानिक माणसाने माहिती दिली की येथुन मोरा धक्क्यावर जाण्यासाठी लॉन्च सेवा सुरु आहे. मोऱ्याहून उरणला रिक्षाने जाता येते. तेथून करंजामार्गे छोटया पडावातून रेवसही गाठता येते. मग आमचा पुढील प्रवास सुरू झाला.

                हा सारा प्रवास जास्त अंतराचा नव्हता. मात्र या प्रवासात सर्वांच्या जीवावर बेतायचा प्रसंग आला होता. प्रवाशांनी भरलेला पडाव वादळी लाटांमुळे हेलकावे खात होता ! बसलेले प्रवासी त्यामूळे घाबरायचे. पटकन ते उभे राहायचे. मग पडावाची लेव्हल बिघडायची. पडाव चालविणारा नावाडी वैतागला होता. आम्ही चौघे तर उभेच होतो. वादळी लाटा पाहून आमचे टेन्शन वाढू लागले. पडाव तिरका झाला की सारी माणसे टरकायची ! अशा परिस्थितीत पडाव रेवसच्या धक्क्यावर लागला तेव्हा सगळ्यांना हायसे वाटले !

                रेवसला हाशिवरेमार्गे अलिबागकडे जाणारी बस मिळाली. त्या बसने खंडाळा गाठले. तेथुन रात्री पौर्णिमेच्या चांदण्यात सिध्देश्वर आश्रमाची वाट धरली. वाटेत मस्तपैकी गप्पा झाल्या.

                सिद्धेश्वरला देवळात मुक्काम केला. दुसऱ्या दिवशी सकाळी चहा-नाष्टा उरकून सागरगडावर निघालो. वाटेत सुकलेली बोरं, अळू, जांभळे, करवंदे भरपूर खायला मिळाली. गडावर आल्हाददायक वातावरण होते. त्यामुळे आमचा उत्साह वाढला.

                छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या पदस्पर्शाने पुनीत झालेल्या या ऐतेहासिक टेहेळणी किल्ल्यावर आदिलशहा, मोगल, सिद्धी, पोर्तुगीज, इंग्रज आणि मराठे, अशा साऱ्यांनी वेळोवेळी राज्य केलेय. सागरगड प्रशस्त असला, तरी वर वास्तू-अवशेष फारसे नाहीत. दूरवर दिसणारा एक सुळका मात्र लक्ष वेधून घेतो.

                आम्ही दुपारी गडावरच डाळ-भाताचा छान स्वयंपाक केला. सर्वत्र भटकण्यात संध्याकाळ झाली. मग परतीची वाट धरली आणि सिद्धेश्वराच्या देवळात परतलो.

                 देवळालगत एक आश्रम आहे. त्या ठिकाणी एक सुशिक्षित प्रौढ गृहस्थ राहतात, अशी माहिती मिळाली होती. आम्ही त्यांची भेट घेतली. आदराने त्यांना बाबा संबोधून नमस्कार केला. आमचा परिचयही करून दिला. देवळातील आमच्या मुक्कामाची माहिती त्यांना दिली. ते आमच्याशी जिव्हाळ्याने बोलले. काही मदत लागली तर सांगा म्हणाले. नंतर भेटायला या असेही सांगीतले.

               जेवण खाणे आटोपल्यावर आम्ही परत आश्रमात आलो. मग बाबा आमच्याशी बोलू लागले…….

              ‘ या आश्रमात येऊन मला जेमतेम वर्ष झालं असेल. आमची डोंबिवलीत जागा आहे. पुर्वी मी बुश कंपनीत कामाला होतो. टाळेबंदी झाली आणि नोकरी गेली. मुलीचे लग्न झाले. त्यानंतर कुटुंबाचा पाश सोडून इथे आश्रमात राहायला आलो. इथल्या एकांती व शांत परिसरात मला चांगली साधना करता येते, मनःशांतीही मिळतेय. पुर्वी मी नास्तिक होतो. आता देवपूजा, दिवा-बत्ती श्रद्धेने करतोय ! आयुष्यात इतके धक्के बसलेत, वाईट अनुभव आलेत की मला आस्तिक व्हावे लागलेय ! ’

              ‘ गुळवणी महाराजांच्या पंथाचे विचार मला पटतात. त्यांनी दिलेला मार्ग अनुसरावासा वाटतो. मात्र अजून पुढचे निर्णय मी घेतलेले नाहीत. ही साधना, हे एकटेपण, भगवी कफनी, साधुंसारखे राहाणे…यात कायम राहावे की नाही हे अजून ठरविलेले नाही. अगोदरचे पाश पटकन तुटणार नाहीत. त्यामुळे अजून निश्चय होत नाही ! ’

                बोलण्याच्या ओघात ‘साद देती हिमशिखरे ‘ या प्रधानांच्या अध्यात्म विषयावरील प्रसिध्द पुस्तकाचा विषय निघाला. बाबा म्हणाले, ‘ मी वाचलेय ते पुस्तक. उत्कृष्ट आहे. या पुस्तकाची पारायणे केली तर आपल्याला खूप काही गवसेल. त्या पुस्तकात लेखकाने शंकर महाराजांच्या अध्यात्मिक व्यासंगाविषयी लिहिले आहे. एवढे शिकलेले असून लेखक अध्त्याम्याच्या मार्गास का लागले ? ’ हा बाबांचा प्रश्न होता.

                मग विषय श्रद्धा व भोंदूगिरीवर आला. ‘ कर्जतला एक ब्राह्मण समाजाचे गृहस्थ वैद्यकी करायचे. फार प्रसिद्द व्यक्ती होती. माणसाची नाडी पाहून रोगाचे पक्के निदान ते करीत. नंतर औषधाच्या पुड्या देत. रोग्याला हमखास गुण यायचा. रोजचा एक ठराविक कोटा असायचा त्यांचा. तेवढे पेशंट्स झाले की काम बंद ! ते वैद्य पैसे पण जास्त घेत नव्हते. फक्त सात रुपये घेत ! ते एका दान पेटीत स्वतः टाकायचे. त्या वैद्याकडे एक तऱ्हेची सिद्धी होती. ते निर्लोभी होते.’

                पुरंदर किल्ल्यावरील धनगर अवलियाचा विषयही निघाला. रोग्याच्या हाताचा ठसा असलेला कागद बघुन तो औषध द्यायचा ! फक्त सोबत कॅन न्यावा लागे. भारतभरातील लोक त्या अवलियाकडे औषधासाठी पुरंदर किल्ल्यावर जायचे ! त्याची फी देखील मामुली होती. इंदिरा गांधींना सुद्दा त्याने औषध दिले होते ! बाबांना हा अवलिया सिद्द पुरुष वाटतो. ‘ त्याच्या औषधाला गुण कसा येतो ? गर्दी करणारे हजारो लोक काय वेडे आहेत ? त्याच मुळ्या वनस्पती तो सर्वांना देतो. म्हणजे कर्जतच्या वैद्याप्रमाणे या अवलियाकडेही सिद्धी आहे ना. मात्र अशा लोकांविरुध्द अंधश्रद्दा निर्मूलन करणारे बोंब मारतात. त्यांना भोंदू समजतात ! अहो, भोंदू नाहीत कोठे ? भामट्या भोंदूना चांगली शिक्षा करा ना. पण ही चांगली माणसे पैशाला हपापलेली नाहीत, मग त्यांच्याविषयी शंका का घेतली जाते ? कर्जतच्या वैद्यांनी एवढा धंदा केला. पण त्यांचा बंगला शेवटपर्यंत झाला नाही. ते शेवटी जुन्या घरातच रहात होते. त्यांची वैद्यकी पैसे घेण्यासाठी नव्हतीच मुळी. त्यांची ती सेवासाधना होती.’

                 बाबांनी पूढे सांगितले, ‘ प्रधानांच्या पुस्तकात उल्लेखलेल्या शंकर महाराजांची समाधी पुण्यातील खडकी जवळ आहे. तेथे लोक नवस बोलतात. काय बोलतात माहिती आहे ? सिगारेट देऊ म्हणून ! कारण शंकर महाराज सिगारेट प्रेमी होते.’ हे सारे ऐकताना विस्मय वाटत होता.

                 आमचा एक सवंगडी बाबांना म्हणाला, ‘ बाबा, मला एक सांगा, आपण चांगल्या वातावरणात राहातो, वावरतो, चांगले काही वाचतो, नामस्मरण करतो, जपतप देखील करतो. मात्र बऱ्याचदा आपले मन एकाग्र होत नाही. कधी नको ते विचार मनात येतात. हे का होते ? कथा, कादंबऱ्या वाचताना कसे आपण मन लावून वाचतो ? अगदी गढून जातो त्यात ! पण चिंतन, मनन करताना नेमके उलट कसे घडते ? ’

                 बाबांनी यावर उत्तर दिले, ‘ अहो, असेच होणार. मनात नेहेमी चंचल आणि वाईट विचार येत राहतात. कारण आपण त्यात बुडालेले असतो. त्यातून स्वच्छ होऊन बाहेर येताना एकाच टप्प्यात चांगला परिणाम होत नाही. तो हळूहळू होत असतो. एवढे चंचल व वाईट विचार मनातून लगेच कसे बरे निघून जातील ? चांगल्याशी ते झटापट करणारच की ! वाईटाला सरावलेले मन लगेच परावर्तित होणार नाही. हळूहळू त्यात बदल होणार. तेव्हा मनाचा कल घेत घेत सारे झाले पाहिजे. उगीच बळजबरी बरी नव्हे.’

                उत्तररात्र सरत आली तरी आमच्या गप्पा काही संपेनात. बाबाही निवांतपणे आमच्याशी बोलत राहिले. शेवटी आमचे डोळे पेंगाळू लागल्यावर बाबांना नमस्कार करून आम्ही त्यांचा निरोप घेतला व देवळात मुक्कामाला आलो.

                इथे सांगायची महत्वाची गोष्ट म्हणजे सागरगड भटकण्यापेक्षा आम्ही साधना, मनःशांती आणि अद्भूत सिध्दी या त्रिकालचक्रात भटकत राहिलो.

                पण हे देखील मान्य करायला हवेय, की बाबांनी दिलेले ज्ञान बहुमोल होते, त्यातले काही चांगले आपण वेचून घेतले तर ते अनाठायी जाणार नाही.

                                                       :::::::::::::::::::: 

💐💐मनभावन गीत, गाणे अन् कविता💐💐

         अर्धसत्य हा हिंदी सिनेमा आठवतो तुम्हाला ? गोविंद निहलानी दिग्दर्शित हा सिनेमा तेव्हा गाजला होता. गुन्हेगारी जग, प्रामाणिक अधिकारीआणि सामान्य माणूस यांचे वास्तव चित्रित करणाऱ्या या सिनेमात ओम पुरी, अमरीश पुरी, सदाशिव अमरापूरकर, स्मिता पाटील, नसीरुद्दीन शाह, शफी इनामदार, अशा दिग्गज कलावंतांनी भुमिका केलेल्या आहेत.

        ‘अर्धसत्य’ मध्ये एक प्रदीर्घ कविता आहे. नायकाचे अस्वस्थ मन दर्शविणारी करणारी ही कविता मराठीतील प्रतिथयश कवी दिलीप पुरुषोत्तम चित्रे यांनी लिहिलीय. तीन भागातली ही कविता वाचून तुम्हीही अस्वस्थ व्हाल………

 

💐अर्ध सत्य💐

१--

व्यूहात शिरण्यापूर्वी

मी कोण आणि कसा होतो

हे आज मला आठवणारच नाही.

 

व्यूहात शिरल्यानंतर

मी आणि व्यूह यात

फक्त होती जीवघेणी जवळीक

हे मला कळणारच नाही.

 

व्यूहाबाहेर पडल्यावर

मी मोकळा झालो तरी

व्यूहाच्या रचनेत फरक पडणारच

नाही.

 

मरावं की मारावं

मारलं जावं की जीव घ्यावा

याचा कधीच निकाल लागणार

नाही.

 

झोपेतला माणूस

झोपेतून उठून जेव्हा चालायला

लागतो

तेव्हा स्वप्नातलं जग

त्याला पुन्हा दिसणारच नाही.

 

निर्णायक प्रकाशात

सगळं सारखंच असेल का ?

एका पारड्यात षंढत्व

दुसऱ्या पारड्यात पौरुषत्व

आणि तराजूच्या काट्यावरच

नेमकं अर्धसत्य ?

 

२--

रक्तात पालवी फुटते

तेव्हाच पानगळ सुरु  होते

 

कोणताही वृक्ष

अरण्यावेगळा नसतो

 

आणि वृक्षावृक्षात

असते तेच अरण्य

 

तुमच्या सर्वांच्या पापांचा

साक्षीदार होतो मी

 

आणि मीच होतो

तुमच्या पापांचा वाटेकरी

 

तुमच्या सर्व गुन्ह्यांविरुद्ध

फिर्यादीही मीच होतो

आणि मीच होतो न्यायाधीश

आता मला उभा करा पिंजऱ्यात

 

मला अनुभवायचंय

माझंच वेगळेपण

रक्तात पालवी फुटतेय

आणि सुरू  झालीय

पानगळ.

 

३--

कृतीपूर्वीचा विचार

विचारानंतरची कृती

यांच्या दरम्यान आहे

मी दिलेली आहुती

 

ज्या ज्या क्षणी मी झालो बेभान

ज्या ज्या क्षणी मी गुंतलो कृतीत

त्या त्या क्षणी मला दिसली

तुझ्या शक्यतेची संपूर्ण आकृती

 

आणि माझी कृती

होऊन गेलेली आहे

आणि तुझी आकृती

नाहीशी झालेली आहे

 

परमेश्वरा

माझ्यासकट कोणालाही

यापुढे क्षमा करू नकोस

शिक्षा भोगूनच आम्हास घेऊ दे

आम्हाला तुझी जागा

न्यायाधीशाची

 

एरव्ही आम्ही पाहू

फक्त एकमेकाच्या अस्तित्वाचं

दयनीय अर्धसत्य

आणि राहू असेच कायम

तुझ्या करुणेला पात्र.

 

-कवीवर्य : दिलीप पुरुषोत्तम चित्रे.

 

                                                          ::::::::::::::::::::